آموزش به مثابه تمکین: آداب نامه های کلاسیک فارسی و سنت پرسش گریزی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 30

فایل این مقاله در 33 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ADAB-4-4_002

تاریخ نمایه سازی: 29 اردیبهشت 1403

چکیده مقاله:

آداب ­نامه­ ها، در میان ایرانیان به عنوان متون آموزشی ایفای نقش کرده­ اند. شیوه غالب در این محتواها، یک­ سویه و توصیه به انجام یا منع از انجام کارها است و عمدتا همراه با استدلال عقلانی نیست. مفاهیم و موضوعات مندرج در این متون سیاسی-اخلاقی بوده و از پشتوانه­ های دینی، عرفانی و عرفی بهره می ­برند و بر مبنای آن ها ساختار و ضرورت نهادهای اجتماعی از جمله نهاد آموزش را در هیئت الگوی اندرز-پیشنهاد با شنونده/خواننده در میان می ­گذارند. به عبارتی دیگر، شیوه انتشار دانایی مذکور با ساختار تکرار-یادآوری بر استراتژی تمکین استوار بوده، اصل پرسشگری و دیالوگ در تعامل آموزشی را معمولا به تعلیق درآورده است. در این نوشتار وجوه پرسش ­گریزی و علل امتناع از آن در پنج آداب نامه سیاسی ­اخلاقی پدیده­ آمده یا بازخوانی ­شده در قرن­های پنجم تا هفتم هجری قمری دلالت ­یابی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می دهد که مولف-راویان متون مذکور گاه با ذکر گزاره ­ها به صورت مستقیم و صریح شنونده/خواننده را به پرهیز از پرسش دعوت می­ کنند، گاهی هم به شکل غیرمستقیم با حکایت­ پردازی و طرح گفتمان تنبیه/تشویق به این امر پرداخته ­اند. نظم گفتمانی گزاره/حکایت­های تولید/رواج پرسش­گریزی در این متن­ها بر مدار دو عنصر ماهیت موضوع و جایگاه راوی سامان یافته است که بنا به ساختار عمودی نهفته در تئوری آموزش، اقتدارگرایانه می ­نماید. البته در تبیین این اقتدارگرایی و تفسیر آن به استبداد آموزشی باید تامل نمود؛ چراکه دلالت­های متنی و برون متنی دیگری وجود دارد که چنین نگاهی را تعدیل می کند.

کلیدواژه ها:

آداب نامه های کلاسیک فارسی ، متون سیاسی-اخلاقی ، آموزش و تمکین ، آموزش و پرسش گری

نویسندگان

یحیی بزدوده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

پارسا یعقوبی جنبه سرایی

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آریان، حسین (۱۳۹۹)، بررسی مقایسه ای آموزه های تعلیمی، اخلاق ...
  • ابراهیمی، نامدار و محمود مهرمحمدی (۱۳۹۹)، تربیت برای پرسیدن: درآمدی ...
  • احمدی، بابک (۱۳۸۹)، ساختار و تاویل متن، تهران: مرکز ...
  • ترابی فارسانی، سهیلا و علی­اکبر غندی (۱۳۹۴)، آداب نامه ها ...
  • تکمیل همایون، ناصر (۱۳۸۳)، اندرزنامه نویسی ایرانی، سخنرانی در بزرگداشت ...
  • تودوروف، تزوتان (۱۳۷۷)، منطق گفتگویی، ترجمه داریوش کریمی، تهران: نشر ...
  • خالق خواه، علی(۱۳۹۳)، رابطه عقل و دین از دیدگاه غزالی ...
  • خسرونژاد، مرتضی و سودابه شکراله زاده (۱۳۹۷)، معنا و مبنای ...
  • دکارت، رنه (۱۳۹۷)، گفتار در روش، ترجمه محمد علی فروغی، ...
  • دلیر، نیره (۱۳۹۳)، گفتمان رعیت و راعی در نظام اندرزنامه ...
  • رانسیر، ژاک (۱۳۹۸)، استاد نادان: پنج درس در باب رهایی ...
  • رضایی­پناه، امیر و سمیه شوکتی­مقرب (۱۳۹۵)، تحلیل گفتمان سیاسی: امر ...
  • سجادی، سیدجعفر (۱۳۸۳)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری ...
  • سعدی، مصلح بن عبدالله (۱۳۸۱)، کلیات، به اهتمام محمد علی ...
  • شمیسا، سیروس (۱۳۷۳)، معانی، تهران: میترا ...
  • صفایی، سیدحسن، و اسدالله امامی (۱۳۷۱)، مختصر حقوق خانواده، تهران: ...
  • عبدالهی، منیژه (۱۳۹۱)، یکسونگری در ادبیات تعلیمی و پندنامه های ...
  • عضدانلو، حمید(۱۳۹۴)، گفتمان و جامعه، تهران: نی ...
  • عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر (۱۳۳۵)، قابوس نامه، با تصحیح و ...
  • غزالی، ابوحامد محمد (۱۳۶۸)، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو ...
  • غنیمه، عبدالرحیم (۱۳۹۴)، تاریخ دانشگاه های بزرگ اسلامی، ترجمه نورالله ...
  • فاطمه مهربانی ممدوح و حسین صدقی (۱۳۹۸)، تاثیر و بازتاب ...
  • فراستخواه، مقصود (۱۳۹۷)، گاه و بی گاهی دانشگاه در ایران: ...
  • فوشه کور، شارل هانری دو (۱۳۷۷)، اخلاقیات: مفاهیم اخلاقی در ...
  • کاوندی کاتب، ابوالفضل و دیگران (۱۳۹۸)، بررسی تحلیلی اندرزنامه­ های ...
  • کریمی حکاک احمد (۱۳۶۸)، ادب اخلاق اندرز: تاملاتی درباره سه ...
  • گادینو، سالو و جنی ویلسون (۱۳۸۸)، پرسش کردن، ترجمه حسین ...
  • گشتاسب، فرزانه و نادیا حاجی پور (۱۳۹۱)، اخلاق و آداب ...
  • گیلادی، اونر (۱۳۹۸)، کودکان در دوره اسلامی(سده میانه)، ترجمه مریم ...
  • لان، کریس (۱۳۹۸)، گادامر: راهنمایی برای سرگشتگان، ترجمه وحید غلامی ...
  • مدرس زاده و همکاران(۱۳۹۴)، رویکرد نصرالله منشی به ادب تعلیمی ...
  • منسوب بصیری، محمود (۱۳۸۴)، تاریخ تعلیم و تربیت جهان، تهران: ...
  • منوچهری، عباس (۱۳۹۷)، پارادایم نصیحت: اندیشه ایرانی فراسوی «زوال» و ...
  • نجاتی­ حسینی، سیدمحمود (۱۳۹۶)، تبارشناسی کلاس درس در ایران، تجربه­های ...
  • نصرالله منشی، ابوالمعالی (۱۳۸۳)، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح ...
  • نظام الملک، حسن بن علی (۱۳۸۰)، سیاستنامه(سیرالملوک)، به کوشش جعفر ...
  • نیستانی، محمد رضا (۱۳۹۴)، اصول و مبانی دیالوگ: روش شناخت ...
  • یعقوبی جنبه سرایی، پارسا (۱۳۹۶)، منطق حاشیه در مثنوی: سبک ...
  • نمایش کامل مراجع