بررسی تطبیقی حج گزاری در حکومت فاطمیان مغرب و مصر

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 19

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MIGHAT-29-116_005

تاریخ نمایه سازی: 30 اردیبهشت 1403

چکیده مقاله:

فاطمیان (۵۶۷ ۲۹۷ق) خلافتی شیعی بودند که پس از فعالیت های تشکیلاتی مخفی توسط سازمان دعوت اسماعیلیان و با استفاده از ظرفیت­های موجود درمیان قبایل بربر شمال آفریقا دولتی تشکیل داده و با فتح مصر و بنای شهر قاهره چشم انداز خود را در فتح شرق اسلامی آشکار کرده و به رقابت با خلافت عباسیان پرداختند. نگاه و عملکرد فاطمیان در دوره مغرب (۲۹۷-۳۶۲ق) و مصر(۶۳۲-۵۶۷ق) از چند جهت متفاوت بود. این تحقیق با روش تحلیلی و رویکرد تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه ای درصدد پاسخ به این پرسش است که فاطمیان در دوره مغرب و مصر درخصوص حج گزاری و آیین های مربوط به حج و حرمین چه تفاوت هایی داشتند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که حج به عنوان نقطه اشتراک امت اسلامی و حرمین به عنوان مناطق مورد احترام همه مسلمانان بود؛ ولی این موضوع برای فاطمیان مغرب به عنوان حکومتی محلی دور از مرکز جهان اسلام و فاطمیان مصر به عنوان یک خلافت، امپراطوری رقیب عباسیان در یک پایه نبود. فاطمیان مغرب مشکلات اجتماعی و درگیری هایی که با امویان اندلس داشتند و حج و حرمین در اولویت مسائل این دولت نبود؛ فاصله جغرافیایی از مرکز جهان اسلام نیز آن را تشدید می کرد. در مقابل، فاطمیان مصر به دلیل تثبیت در مرکز جهان اسلام و رقابتبا عباسیان به تسلط سیاسی برحج وحرمین و برگزاری آیین های اجتماعی مربوط به آن اهتمام داشتند. نگاه جهانی واقدامات راهبردی ناشی از آن نیز در توجه به این مساله موثر بود. از طرفی ضرورت مرزبندی با قرامطه و نزدیک شدن به افکار عمومی امت اسلامی بویژه اهل سنت نیز ایجاب می کرد به مساله حج وحرمین اهمیت زیادی نشان دهند.

کلیدواژه ها:

فاطمیان ، آیینهای اجتماعی حج ، مغرب اسلامی ، مشروعیت ، نگاه جهانی واقدام راهبردی

نویسندگان

سید ناصر موسوی

دانشگاه باقرالعلوم(ع)

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن ابی الکرم (۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م)، الکاملفی ...
  • ابن تغری بردی، جمال الدین ابوالمحاسن یوسف بن تغری بردی ...
  • ابن جوزی (۱۴۱۲ه/۱۹۹۲م)، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ابوالفرج ...
  • ابن خلکان، (بی تا)، وفیات الاعیان، تحقیق احسان عباس، دارالثقافه، ...
  • ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد (۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م)، العبر و دیوان ...
  • نریمان عبدالکریم، احمد، (۱۹۹۲م)، المراه فی مصر العصر الفاطمی، الهیئه ...
  • بدوی، جمال، (۲۰۰۸م)، الفاطمیه دوله التفاریح و التبارع، مصر، دارالشرق ...
  • جان احمدی، فاطمه و رضا دشتی، «قرامطه بحرین مساله امامت»، ...
  • چلونگر، محمد علی (۱۳۸۰)، نقد و بررسی اباحی گری فاطمیان ...
  • حسن، حسن ابراهیم (۱۹۶۳م)، المعز لدین الله، القاهر، مکتبه النهضه ...
  • حسن، علی ابراهیم (۱۹۶۳)، تاریخ جوهر الصقلی قائد المعز لدین ...
  • حسین، محمدکامل (۱۹۵۰م)، فی ادب مصر الفاطمیه، مصر، دارالفکر العربی ...
  • الخرابشه، سلیمان (۱۳۸۵ش)، رقابت عباسیان و فاطمیان در سیادت بر ...
  • دشراوی، فرحات(۱۹۹۴م)، الخلافه الفاطمیه بالمغرب(۲۹۶ ۳۶۵ق/۹۰۹ ۹۷۵م) التاریخ السیاسی و ...
  • دفتری، فرهاد (۱۳۷۶ش)، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره ...
  • ذیلابی، نگار (۱۳۹۶ش)، فاطمیان از خشونت تا رواداری، تهران، انتشارات ...
  • سید، ایمن فواد (۱۹۹۲ش)، الدوله الفاطمیه فی مصر تفسیر جدید، ...
  • سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن بن محمد بن عثمان (۱۴۱۸ق)، حسن ...
  • صقر، عطیه (۱۴۰۸ق)، الدین العالمی و منهج الدعوه الیه، بی ...
  • صنهاجی، ابی محمد بن حماد (۱۳۷۸ش)، تاریخ فاطمیان (ترجمه اخبار ...
  • عبادی، احمد مختار (بی تا)، فی التاریخ العباسی و الفاطمی، ...
  • قاضی النعمان، ابوحنیفه النعمان بن محمد (۱۴۱۷ق)، المجالس و المسایرات، ...
  • قاضی النعمان، نعمان بن محمد (۱۴۲۷ق)، شرح الاخبار فی فضائل ...
  • قلقشندی، ابوالعباس احمد بن علی، بی تا، صبح الاعشی فی ...
  • ماجد، عبدالمنعم (؟)، ظهور الخلافه الفاطمیه و سقوطها، القاهره، دارالفکر ...
  • ماجد، عبدالمنعم (۱۹۸۵م)، نظم الفاطمیین و رسومهم فی مصر، القاهره، ...
  • مقریزی، ابوالعباس تقی الدین احمد بن علی (۱۴۲۲ق)، اتعاظ الحنفا ...
  • مقریزی، تقی الدین ابوالعباس احمد بن علی بن عبدالقادرالعبیدی (۱۴۱۸ق)، ...
  • ناصرخسروقبادیانی مروزی (۱۳۸۱ش)، سفرنامه، تهران، انتشارات زوار، چاپ هفتم ...
  • ناصری طاهری، عبدالله (۱۳۷۵ش)، مقدمه ای بر تاریخ سیاسی اجتماعی ...
  • یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (۱۴۲۲ق)، البلدان، بیروت، دارالکتب العلمیه ...
  • نمایش کامل مراجع