بررسی وضعیت اسکان حجاج در دوره های قاجار و پهلوی

بدون تردید موضوع تهیه محل اسکان در شهرهای مکه و مدینه،  در ایام حج برای حجاج، از اهمیتی ویژه برخوردار است.  در اینجا این سوالات اساسی مطرح می شود که در دوره های تاریخی مورد نظر، چه شرایطی برحوزه مسکن مورد نیاز حجاج ایرانی حاکم بوده؟ و فضای حاکم بر این شهرها چه شرایطی را برای آنان رقم می­زده است؟ بررسی­ها حکایت از آن  دارد که شهر مکه با وجود کوهستانی و نامناسب بودن فضای فیزیکی، ولی به دلیل تعامل بهتر مردمان آن با شیعیان، به نسبت مدینه مکانی مناسب­­تر ارزیابی می­گردید.  شرایط اجاره منازل و نوع تعاملات حمله داران با مالکان و دلالان مسکن به­طور کلی صورتی نامطلوب داشته که به همان وجه تا پایان دهه ۴۰ شمسی  باقی بوده است. از ابتدای دهه ۵۰  شمسی با تسلط سازمان اوقاف بر امور حج، سعی فراوانی شدکه  فرآیند اجاره منازل ضابطه مند گردد. ولی متولیان اوقاف بدلیل عدم برنامه­ریزی مناسب توفیق چندانی در این  خصوص پیدا نکردند. در این نوشته تلاش می­شود به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد، مدارک و سفرنامه های حجاج؛  به بررسی این موضوع پرداخته شود.