ابعاد فقهی و حقوقی «رای ممتنع» در مجلس شورای اسلامی

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 50

فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SHORA-13-1_007

تاریخ نمایه سازی: 30 اردیبهشت 1403

چکیده مقاله:

رای ممتنع یکی از اقسام آرایی است که در مجلس شورای اسلامی استفاده میشود. این رای در بسیاری از موارد در کنار رای مثبت یا موافق و رای منفی یا مخالف معنا می یابد و در آن فرد از ارائه رای اعلامی و گویا (مثبت یا منفی) خودداری میکند. تحلیل افعال حکمرانی بر اساس موازین اسلامی و لزوم عدم مغایرت این افعال با معیارهای اسلامی ضرورت این بررسی فقهی و حقوقی را برجسته میسازد؛ تا در کنار عنصر حجیت از اصول و رویکردهای کارآمد موجود در حقوق تطبیقی نیز برای وضعیت حقوقی «رای ممتنع» بهره جست. بر همین اساس، مسئله اصلی این نوشتار توصیفی تحلیلی و کتابخانهای آن است که با لحاظ گستره تکالیف ناشی از نمایندگی در کنار میزان آزادی عمل و زیست اخلاقی برای نماینده و نیز ضرورت های حاکم بر تصمیمگیری در شرایط مختلف حکم رای ممتنع در دو ساحت «حکم تکلیفی» و «حکم وضعی: تفسیر وضعیت رای ممتنع داده شده» چیست. از جمله نتایج مقاله آنکه در فقه و حقوق تطبیقی رویکردهای مختلفی در مواجهه با این مسئله اتخاذ شده؛ ولی در فقه غالب گزارهها و مبانی بر ممنوعیت و عدم جواز رای ممتنع در وضعیت اولیه رهنمون میشود. در عین حال به صورت موردی و استثنائی در برخی موارد میتوان به تجویز رای ممتنع قائل شد. از دیگر اصول حاکم بر رای ممتنع اصل شفافیت و اصل ارزش حقوقی نسبی است که راهی میانه برای «به کارگیری» و نیز «تفسیر رای ممتنع» بر اساس قرائن یا وضعیت متیقن قبلی خواهد گشود.

نویسندگان

سید محسن قائمی خرق

دانش آموخته دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

داور درخشان

دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریمکتب فارسی و عربیابن ادریس، ج. (۱۴۱۰). السرائر. قم: ...
  • ابن خلدون، ع. (۱۳۶۶). المقدمه. تهران: علمی و فرهنگی ...
  • انصاری، م. فرائد الاصول. قم: طبع مجمع الفکر الاسلامی ...
  • انصاری، م. (۱۴۱۵). الموسوعه الفقهیه المیسره. قم: مجمع الفکر الاسلامی ...
  • انصاری، م. (۱۴۳۱). المکاسب. قم: مجمع الفکر الاسلامی ...
  • آخوند خراسانی، م. (۱۴۰۹). کفایه الاصول. قم: موسسه آل البیت ...
  • آربلاستر، آ. (۱۳۷۹). دموکراسی. مترجم: حسن مرتضوی. تهران: آشتیان ...
  • الآشتیانی، م. (۱۴۰۹). تقریرات آیت الله مجدد الشیرازی. قم: موسسه ...
  • الآشتیانی، م. (۱۴۲۵). کتاب القضاء. قم: انتشارات زهیر ...
  • الآشتیانی، م. (۱۴۳۰). بحر الفوائد فی شرح الفرائد. بیروت: ذوی ...
  • بجنوردی، ح. (۱۳۷۱). القواعد الفقهیه. قم: دلیل ما ...
  • البحری، ح. (۲۰۰۹). القانون الدستوری «النظریه العامه». دمشق: الجامعه الافتراضیه ...
  • برقی، ا. (۱۴۱۶). المحاسن. تحقیق: مهدی الرجائی. قم: المجمع العالمی ...
  • التبریزی، م. (۱۳۶۹). اوثق الوسائل فی شرح الرسائل. قم: کتبی ...
  • تبریزی، ج. (۱۴۲۵). القواعد الفقهیه و الاجتهاد و التقلید. قم: ...
  • جمعی از مولفان (۱۳۸۵). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت. ...
  • جوادی آملی، ع. (۱۳۷۸). ولایت فقیه. قم: اسراء ...
  • جوهری، ا. (۱۴۱۰). الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین ...
  • حائری، ک. (۱۴۱۵). القضاء فی الفقه الاسلامی. قم: مجمع اندیشه ...
  • حلی، ن. (۱۴۱۳). الرسائل التسع. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی ...
  • خالدی، م. (۱۴۰۶). نظام الشوری فی الاسلام. بیروت: مکتبه الرساله ...
  • دراز، ر. (۲۰۱۱). احکام السکوت فی الفقه الاسلامی. بیروت: الحلبی ...
  • دله، س. (۲۰۰۲). مبادئ القانون الدستوری. دمشق: المحبه ...
  • زحیلی، و. (۱۹۹۷). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: دار الفکر ...
  • سبزواری، ع. (۱۴۳۰). مهذب الاحکام. بیروت: مطبعه العلمیه ...
  • سبزواری، ع. (۱۴۱۳). مهذب الاحکام. قم: موسسه المنار ...
  • السنهوری، ع. (۱۴۰۱). فقه الخلافه. بیروت: دار الفکر العربی ...
  • شمس الدین، م. (۱۴۱۳). اصول الحکم و الاداره فی الاسلام. ...
  • شیحا، ا. (۲۰۰۰). النظم السیاسیه و القانون الدستوری. اسکندریه: منشاه ...
  • طباطبایی قمی، ت. (۱۴۱۹). الغایه القصوی فی التعلیق علی العروه ...
  • طباطبایی، م. (۱۳۶۲). المیزان. تهران: دار الکتب الاسلامیه ...
  • طوسی، ا. (۱۴۰۹). التبیان، قم: اسلامی ...
  • طوسی، ا. (۱۴۱۴). الآمالی. قم: دار الثقافه ...
  • طوسی، ا. (۱۴۱۷). العده. قم: ستاره ...
  • طوسی، ا. الفهرست. نجف: المرتضویه ...
  • طوسی، ا. المبسوط. بیروت: المرتضویه ...
  • عبدالمجید، ا. (۱۹۹۸). البیعه عند مفکری اهل السنه و العقد ...
  • عوده، ع. (۱۹۵۹). التشریع الجنایی الاسلامی. قاهره: دار العروبه ...
  • کاتوزیان، ن. (۱۳۸۵). قواعد عمومی قراردادها. تهران: سهامی انتشار ...
  • کاشف الغطاء، ح. (۱۴۲۲). انوار الفقاهه. نجف: کاشف الغطاء ...
  • متقی، ع. (۱۳۹۷). کنز العمال. بیروت: التراث الاسلامی ...
  • محمصانی، ص. (۱۳۷۴). قوانین فقه اسلامی در التزامات و عقود ...
  • مصباح یزدی، م. (۱۳۷۷). حقوق و سیاست در قرآن. قم: ...
  • مظفری، م. (۱۳۹۸). احکام و مبانی فقهی نمایندگی مجلس شورای ...
  • مفید، م. (۱۴۱۳). الجمل. قم: کنگره شیخ مفید ...
  • موسوی خمینی، ر. (۱۳۷۹). صحیفه امام. تهران: نشر آثار امام ...
  • موسوی خمینی، ر. تحریر الوسیله. قم: دار العلم ...
  • نایینی، م. (۱۳۸۵). تنبیه الامه و تنزیه المله. تهران: انتشار ...
  • نجاشی، ا. (۱۴۰۷). رجال النجاشی. قم: اسلامی ...
  • نجفی، م. (۱۴۰۴). جواهر الکلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی ...
  • واعظی، ا. (۱۳۸۰). حکومت اسلامی. قم: مسامیر ...
  • مقالات فارسی و عربیرحم دل، م. (۱۳۸۵). «حق سکوت». دادگستری، ...
  • قائمی خرق، م. (۱۳۹۹). «رویکرد فقهی به رای ممتنع». دانش ...
  • وایت، ر. (۱۳۸۵)، «عوامل اجتماعی و سیاسی توسعه اخلاق ارتباطات». ...
  • نمایش کامل مراجع