عوامل موثر بر ناپایداری تونل ها (مطالعه موردی تونل ولایت تویسرکان)

در برخی پروژه ها که با حفاریهای عمیق در زمین روبرو هستند بعضا به مطالعات زمین شناسی اولیه اولویت خاصی داده نمی شود. این پروژه ها ممکن است حفر تونل، متروهای زیرزمینی و پی های عمیق باشند. در این نوشتار، تونل ولایت در گردنه دولایی تویسرکان در استان همدان، به عنوان یک مطالعه مورد از موضوع فوق مورد بررسی قرار گرفته است. تونل مذکور به دلیل نداشتن مطالعات زمین شناسی مهندسی، در فاصله 134 متری از دهانه تونل، با مشکل ریزش سقف روبرو گردید. در این نوشتار مهمترین عوامل موثر بر ناپایداری این تونل به شرح زیر بیان می شوند: 1. در نظر گرفتن زون های رسی منطقه به عنوان سنگ هورنفلس (گرانیت) به دلیل نداشتن اطلاعات زمین شناسی مهندسی، در حالی که نقشه های زمین شناسی و ساختار تکتونیک این منطقه نشان می داد که یک نهشته عظیم رسی در زیر این لایه ها موجود است. 2. بسیاری از هورنفلس های منطقه بر اثر هوازدگی مقاومت خود را از دست داده بودند که با گذشت زمان همین موضوع به یک مشکل ساختاری برای پروژه تبدیل گشت. 3. بالا بودن سطح تراز آب زیر زمینی منطقه به خصوص در مرکز تونل و متعاقبا افزایش فشار آب حفره ای و کاهش تنش موثر که در نتیجه این عوامل با جابجایی سنگ های کم مقاومت و ناپایداری توده های سنگی و ریزش این توده ها، تونل مسدود گردید به طوری که در اثناء اجرای پروژه ناگریز از پمپ های بسیار قوی جهت تخلیه آبهای زیر زمینی استفاده نمودند. 4. تاثیر شدید تکنونیک بر منطقه و ایجاد درزه و شکافهای فراوان در سنگهای ساختگاه تونل. 5. اختلاف شدید دما در منطقه (تابستان-زمستان)