تأثیر پسروی دریاچه ارومیه بر وضعیت کیفی منابع آب استان آذربایجان شرقی

از آن‌جا که آب دارای نقش مهمی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و کیفیت زندگی است و از این حیث زندگی است و از این حیث ایران به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیمه خشک، در زمره کشورهای بحرانی دنیا است. بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی، اب خاک و پوشش گیاهی، پایداری نسبی محیط را برهم می زند.بر این اساس تنها راه ممکن برای مقابله با مشکل کمبود آب استفاده بهینه از منابع اب موجود می‌باشد. مطالعه حاضر به منظور بررسی تغییرات کیفی آب بر روی چاه‌های استان و تعیین روند تغیرات آن از سال 1382 تا 1390 انجام گرفت. در این تحقیق مقادیر سالانه شوروی (هدایت الکتریکی) آب تعیین، سپس براساس استاندارد و توصیه‌های موجود برای اب کشاورزی ، کیفیت اب در هر منطقه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در بیشتر چاه‌های مناطق به ویژه در سال‌هایاخیر وضعیت کیفی آب افت داشته است. امروز تعداد جمعیت، مصرف آب شرب، صنعتی و به ویژه کشاورزی در استان آذربایجان شرقی افزایش یافته و به همان نسبت نیز، فشار بر محیط بیشتر شده است. کارشناسان نیز بر این نکته تأکید دارند که از یک سو برداشت مفرط از منابع آب‌های زیرزمینی باعث شوری آب چاه‌های کشاورزی شده و از سوی دیگر، راندمان آب در بخش کشاورزی تنها در حدود 30٪ است، به عبارت دیگر کشاورزان منطقه نزدیک به 70٪ از آبی را که با استفاده از انواع تمهیدات فنی در اختیار ایشان قرار می گیرد، تلف می‌کنند. گسترش اراضی کشاورزی در دشت‌های شرقی دریاچه ارومیه و به موازات آن بهره‌برداری مفرط از منابع آب‌های زیرزمینی باعث نفوذ اب شور دریاچه به آبخوان‌ها شده و نه تنها تداوم فعالیت در بخشهای وسیعی از اراضی کشاورزی دشت‌ها را تهدید می‌نماید،‌بلکه کیفیت منابع آب زیرزمین را نیز با تهدید جدی مواجه ساخته است. در همین زمینه مسعود باقرزاده کریمی می‌گوید «طی سال‌های گذشته به رغم خشکسالی، هر سال 5 درصد بر تولیدات محصولات کشاورزی استان‌های حاشیه دریاچه ارومیه افزوده شده است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهدد که در سال 1382 شوری آب‌های زیرزمینی منطقه سراب در کلاس مناسب و مناطق بستان‌اباد، میاندواب، بیلوردی، مراغه و تسوج در کلاس و صوفیان، شبستر، تبریز، آذرشهر، عجبشیر، شیرامین و جزیره اسلامی در کلاس مناسب قرار گرفته و در سال 1390 هیچ منطقه‌ای در کلاس مناسب قرار نگرفته و مناطق سراب، بستان‌آباد، میاندواب، بیلوردی، مراغه در کلاس و تسوج، صوفیان، شبستر، تبریز، آذرشهر ، عجیب‌شیر ، شیرامین و جزیره اسلامی در کلاس مناسب قرار گرفته است که مقدار شوروی آب‌های زیرزمینی از 507 تا 3936 میکروموس بر سانتی‌متر افزایش یافته است که معادل درصدی افزایش شوری از 5/18 تا 2/93 درصد میباشد که به‌طور متوسط 51 درصد در سطح استان می‌باشد.