نقش محلات درساختارهای اجتماعی شهرهای تاریخی ایران به عنوان عنصرهویت بخش به شهراسلامی

هر بررسی الگوهای شهرسازی در کشورهای مختلف و فرهنگهای گوناگون نشان میدهد یکی از عوامل اصلی شکل دهنده به ساختار شهرها نگرش مذهبی بوده است. در ایران نیز نگرش دینی و تکیه اسلام بر ارتباطات همسایگی و از سوی دیگر تاکید بر پیروی از اصول دینی و درهم ریختن نظام کاستی گذشته و جایگزین شدن جهان بینی اسلامی در ساخت بازار و میدان و سایر عناصر اصلی شهر موجب شده الگوهای شهرسازی در ایران پس از اسلام (با وجود بهره مندی از میراث معماری–شهرسازی قبل اسلام) بسیار متفاوت از اصول طراحی شهر در دوران قبل باشد. تنوع دین و ارزشهای اعتقادی میان ساکنان شهر و ساخت بناهایی با کارکرد مذهبی توسط پیروان هر دین یا مذهب و به همین تبع شکل گیری محلههایی با ساکنان همکیش به همراه ارتباطات بین محلهای توأم با احترام به ارزشها و اصول مذهبی یکدیگر؛ در کنار توصیه هایی که شریعت مبین اسلام برای ارتباطات بین مسلمانان از نحوه ساخت خانه تا تعریف همسایگی دارد، از وی ژگیهای فرهنگی ایرانیان مسلمان در طول تاریخ بوده و حس تعلق به مکان میان ساکنان محلات علاوه بر ارتقاء ظرفیتهای اجتماعی که در اثر ارتباطات اجتماعی میان محلات پدید میآمد سبب شد که ایرانیان به عنوان مردمانی که ضمن احترام به سایر ادیان، زمینه ارتباط آزاد و گفتمان فرهنگی را فراهم میآورند در جهان شناخته شوند. این پژوهش با نگاهی به زمینههای شکلگیری محلات در ایران قبل و بعد از اسلام و بررسی ساختارهای اجتماعی شهرها در دورههای مختلف پس از اسلام و نقش آن در شکلدهی به محلات؛ و همچنین تحولات شهرهای ایرانی در گذر تاریخ سعی دارد نقش اساسی انگارهها و ارزشهای دینی در طراحی شهرهای ایرانی پس از اسلام را خاطرنشان سازد، تا در مسیر برای ساماندهی شهرهای حال حاضر و طراحیهای آینده مورد توجه واقع شود