تعیین تنوع و فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ های چاودار کوهی (Secale montanum) برای عملکرد و کیفیت علوفه خشک در شرایط آبی استان لرستان

به منظور بررسی تنوع و ارتباط بین عملکرد علوفه و صفات کیفی ، ۱۰ ژنوتیپ چاودارکوهی در شرایط آبی بمدت دو سال در قا لب طرح بلوک های کامل تصاد فی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد مورد مطالعه قرار گرفتند . عملکرد علوفه و صفات مورفولوژیک (ارتفاع بوته ، زمان ظهور سنبله ، تعداد ساقه در بوته و نسبت برگ به ساقه) بمدت دو سال اندازه گیری شد . برای اندازه گیری صفات کیفی (درصد قابلیت هضم علوفه ، درصد پروتئین خام ، درصد کربوهیدرات های محلول در آب ، درصد فیبرخام ، درصد خا کستر، درصد ADF و NDF) از دستگاه طیف سنج مادون قرمز (NIR) استفاده شد. به منظور تعیین الگوی تنوع ژنتیکی، گروه بندی ژنوتیپ ها وتعیین فاصله ژنتیکی بین آن ها ار تجزیه به مولف ه های اصلی و تجز یه کلاستر استفاده شد . درتجزیه به مولفه های اصلی ملاحظه گردیدکه در مجموع ۸۲ درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه نمودند بطوریکه در مؤلفه اول صفات عمل کرد علوفه، ارتفاع بوته، تعداد ساقه، ظهور سنبله ، درصد قندهای محلول در آب و پروتئین خام مهم ترین صفات برای گروه بندی بودند . در مؤلفه دوم درصد قابلیت هضم ، درصد فیبرخام، ADF ،NDF و در مؤلفه سوم عملکرد علوفه ، تاریخ ظهور سنبله ، درصد قابلیت هضم ، درصد خاکستر و نسبت برگ به ساقه بیشترینضرایب بردارهای و یژه را دارا بودند. با توجه به نتایج بدست آمده ، مولفه های اول تا سوم به ترتیب مؤلفه عملکرد، کیفیت علوفه و فنولو ژی نامگذاری شدند . در تجزیه کلاستر : ژنوتیپ های کلاستر ۱با 4/2 تن در هکتار بیشترین عملکرد علوفه، زودرس و دارای غلظت کربوهیدرات های محلول درآب بیشتری بودند . کلاستر ۲ دارای عملکرد علوفه متوسط و تعداد ساقه کمتر و کلاستر ۳ (ژنوتیپ ۴۶۷ ) کم محصول، دیررس و دارای درصد پروتئین و نسبت برگ به ساقه بیشتری بود. با توجه به تلفیق نتایج حاصل از تجزیه به مولفه ها و تجزیه کلاستر می توان گفت که ژنوتیپ های کلاستر ۱ از لحاظ عملکرد علوفه و اجزا آن نسبت به دو گروه دیگر برتری دارند و کلاستر ۲ دار ای عملکرد متوسط و کلاستر ۳ دارای عملکرد کم ولی درصد پروتئین و نسبت برگ به ساقه بیشتری بودند . بمنظور انتخاب والدین مطلوب برای ایجاد تلاقی و هتروزیس فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ ها محاسبه گردید و بیشترین فاصله ژنتیکی 8/1 واحد اقلیدسی بین ژنوتیپ ها ی 10-2382 و 591 بدست آمد.