اپیدمیولوژی بیماری لکه موجی سیب زمینی (Alternaria alternata) در منطقه بسطام

بیماری لکه موجی سیب زمینی (ناشی از بیمارگر قارچی (Alternaria alternate)، یکی از مهم ترین بیماری های سیب زمینی (Solanum tuberosum) در دنیاست که در کشور ما نیز،به خصوص در مناطق شمالی از جمله استان سمنان شهرستان شاهرود با سطح زیر کشت 5700 هکتار از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. اما هنوز هیچ آمار درست و قابل اعتمادی دربارهی وضعیت آلودگی مزارع این منطقه منتشر نشده است. یکی از اهداف این تحقیق، بررسی وضعیت آلودگی مزارع سیب زمینی و ارایه آماری واقعی جهت استفادهی محققان، کارشناسان و مسؤولان در امر تحقیق، مدل سازی و برنامهریزی بوده است. روابط بین میزان وقوع و شدت بیماری لکه موجی، تاکنون در مورد هیچ کدام از میزبان های قارچ عامل این بیماری در کشور مورد مطالعه قرار نگرفته است. جهت مطالعه ی جنبه های مختلف اپیدمیولوژیکی این بیماری در منطقه بسطام شهرستان شاهرود، 40 مزرعه سیب زمینی در 4 منطقه تاش، مجن، ابر و بسطام طی سال زراعی 91-90 مورد بررسی قرار گرفتند. در طول فصل، ضمن انجام بازدیدهای منظم،مقدار بیماری به صورت دو متغیر درصد وقوع و شدت متوسط به صورت هفتگی یاداشت برداری گردید درصدو وقوع نهایی بیماری در مناطق به ترتیب 69/52، 67/52، 76/4، 89/90 و شدت نهایی بیماری در مزارع بررسی شده به ترتیب 37/36، 36/86، 41/56 و 42/28 بوده است. تفاوت مقدار بیماری در بین 4 منطقه و در بین مزارع (P<0/01) معنی دار بوده است. از بین مناطق اجرای طرح نیز، مزارع ابر و مجن، باشدت متوسط 42/28 و 36/86 درصد در طول سال، به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار بیماری را به خود اختصاص دادند. بررسی منحنی پیشرفت بیماری(تجزیه های زمانی اپیدمی) با استفاده از 4 مدل رشد نشان داد مدل آلومتری مناسب ترین مدل رشد برای توصیف پیشرفت این بیماری در شرایط منطقه شاهرود می باشد. این مدل با داده های 98/8 درصد مزارع مطالعه شده برازش بسیار عالی(ضریب تبیین متوسط 96/8 درصد) نشان داد و پیشرفت بیماری در سایر مزارع نیز به خوبی (ضریب تبیین حداقل 91 درصد) با این مدل قابل توصیف بود. بررسی روابط بین وقوع و شدت بیماری با استفاده از 4 مدل آماری مختلف نشان داد که مدل های آلومتری (تبدیل لگاریتم طبیعی) و ریشه مربع، به ترتیب با برازش داده های 36 و 4 مزرعه بهترین مدل ها می باشند اما بر اساس صحت پیش بینی (تبدیل برگشتی داده ها)، مدل آلومتری به عنوان مدل برتر انتخاب گردید.