زمینه گرایی تاریخی، از صورت تا مفهوم

تجربیات معماری در بافت کهن شهر اصفهان، متضمن این مطلب است که در غالب موارد، زمینه گرایی تاریخی با تقلید و یا تکرار المانهای صوری تاریخی همراه بوده است و گاها فضا از ارزشهای کالبدی محسوس و یا نامحسوس بی بهره می باشد. این مقاله به بررسی زمینه گرایی تاریخی در احیای بافت تاریخی اصفهانمی پردازد. در برخی طرحها نظیر پروژه احیای میدان عتیق، با صرف بودجه سنگین تلاش شده تا با تملک و آزادسازی املاک موجود در بستر طرح،، صورت کالبدیمیدان سلجوقی احیا گردد. لیکن آنچه امروز در این میدان تاریخی قابل لمس است ضعف رو، فضا در کالبد تاریخی است. زیرا فضای احیاشده داستان جذابی برای حکایت به گردشگران خود ندارد و کنکاشی برای تجربه نقاط مختلف خود در گردشگران نمی انگیزاند. حال این سوال مطرح، می گردد که آیا صرف هزینه هایگزاف برای تملک بناهای موجود در بستر تاریخی، تقلید و تکرار فرمال عناصر تاریخی متضمن احیای بافتهای تاریخی می باشد و یا گمشده اصل فضای تاریخی از جنس دیگری است؟ در این مقاله به بررسی انواع فرایندهای احیای بافت تاریخی، شناخت شیوه های مداخله کالبدی و موانع اجرایی طرحهای احیای بافت با رویکرد زمینه گرا خواهیم پرداخت. به نظر می رسد توجه به مفاهیم مشارکت، فعالیتهای انسانی و نیزرعایت مقیاس انسانی در جزییات فضا و نیز تزیینات بنا از اهمیت بسزایی در نیل به زمینه گرایی تاریخی برخوردار می باشد. حفظ تنوع و ایجاد نگاه جزء نگر و پرهیز از تکرار بی رو، در عناصر و فرمها از ملزومات این زمینه گرایی تاریخی محسوب می گردد. از سوی دیگر جاری شدن فعالیتهای انسانی در بستر تاریخی نظیر رونق کاربریهایی نظیر کارگاههای سنتی، بازارهای صنایع دستی، نمایشگاههای هنری و... نقش مهمی در احیای رو، مکان در بسترهای تاریخی خواهند داشت