تأثیر حیاط بر درونگرایی خانه های سنتی در ایران

کلیه بررسی ها و کاوش های باستان شناسی حکایت ازآن دارد که سابقه معماری ایران به حدود هزاره هفتم قبل از میلاد میرسد. از آن زمان تا کنون هنر و معماری ایران به طور پیوسته در رابطه با عوامل مختلف ازجمله محیطی، فرهنگی و اعتقادی به خصوص عوامل مذهبی وباورهای مردم، به صورت تکاملی توسعه یافته است. به عنوان مثال معماری و فرهنگ رابطه متقابل و دوسویه دارند، از یک طرف معماری برفرهنگ تأثیر میگذارد و از طرف دیگر فرهنگ نسبت به معماری تأثیر گذار است. از اینرو، معماری نقش مهمی در شکل گیری روابط و فرهنگ مردمان دارد. مبحث اساسی در معماری، فضا است و از آنجا که تا حدی رفتار در درون فضا رخ می دهد، میتوان با مدیریت فضا، رفتارهای داخل فضا را مدیریت کرد. آنچه که از دیر باز در معماری ایرانی قابل شهود بوده است، درونگرایی در فضای معماری بوده است.درون گرایی یکی از ویژگی های بارز معماری ایرانی است که ریشه ای عمیق در مبانی و اصول فرهنگی و اجتماعی این سرزمین دارد و جزء جدایی ناپذیر از معماری ایرانی میباشد زیرا که درونگرایی در ذات و و جود انسان قرار داده شده است و به عنوان یک اصل در معماری ایرانی پذیرفته شده است و با حضوری آشکار، به صورت های متنوع...، قابل درک و مشاهده است. درون گرایی در جستجوی حفظ حریم محیطیاست که در آن شرایط کالبدی با پشتوانه تفکر، تعمق و عبادت به منظور رسیدن به اصل خویش و یافتن طمأنینه ی خاطر و آرامش اصیل دردرون، به نظمی موزون و متعالی رسیده است.برخی از تحلیل گران معماری سنتی ایران بر این باورند که شکل گیری این نوع معماری صرفاً به علت اوضاع جغرافیایی و اقلیمی خاص منطقه است. ما اگر بخواهیم به طور دقیق و موشکافانه به این موضوع بنگریم، درخواهیم یافت که توجه به درون گرایی براساس فرهنگ، نوع زندگی و آداب و رسوم و جهان بینی خاصی شکل گرفته است، که همراه با مسائل محیطی و جغرافیاییبه شکل تکاملی خود دست یافته است. به هر حال ارزش نهادن به زندگی شخصی و حرمت نهادن به آن خانه ی ایرانی را در گذشته به گونه ای درونگرا ساخته است و حیاط مرکزی را به عنصری شاخص در معماری خانه های ایرانی تبدیل کرده است. بدین صورت که در معماری درونگرا، تزئینات به وفور به کار میرفت و به بیرون کمتر توجه میشد و سادگی در معماری برونگرا رعایت میشده است. در معماری گذشتهایران، فضاهای درون خانه، نیاز اهل خانه را تأمین میکرد و در معماری درونگرا، محرمیت و سلسله مراتب رعایت می شد. از اینرو ست کهتوسط این عناصر، درونگرایی معنا و مفهومی پایدار در معماری ایرانی دارد. در این مقاله سعی به بررسی روند شکل گیری درون گرایی و عناصر وابسته به آن در معماری خانه های سنتی ایران بوده است و هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش حیاط و عناصر آن در درون گرایی خانه های سنتی ایرانی است. روش تحقیق با توجه به مدارک و اسناد معتبر و روش کتابخانه ای صورت گرفته است.