بررسی پایداری در پایتخت های هخامنشی، مطالعه موردی، تخت جمشید

تاکنون بررسی های متعددی بر روی تخت جمشید از دیدگاه های باستانشناسی و نشانه شناسی انجام شده است. اما این پایتخت تاریخی تا کنون کمتر مورد توجه و پژوهش الگوهای معماری و شهرسازی قرار گرفته است و با وجود ویزگی های بسیار بالا در صنعت ساخت آن که بسیار جلوتر از زمان خود حرکت بوده، در دوران معاصر مهجور مانده است. از سویی دیگر به رغم مطرح شدن مباحث پایداری در عصر حاضر در می یابیم که تمامی اصول استفاده از انرژی های پاک و تکیه بر منابع طبیعی توسط معماران ما در گذشته بی هیچ کم و کاستی انجام شده است اما به مرور زمان با وارد شدن به عصر مصرف گرایی این اصول رفته رفته به بوته فراموشی سپرده شده اند. در پژوهش حاضر سعی شده است تا به سه ویزگی اصلی مبحث پایداری شامل استفاده مجدد از مصالح و انرژیف کاهش مصرف انرژی و مدیریت پسماندها پرداخته شود. این خصایص، بنیادی ترین راهکارها در تاریخ معماری سنتی تاکنون هستند که امروزه نیز در همان نقش همپای معماری معاصر در جهان قرار دارند. در این مقاله فرض بر این است که می توان با بررسی شواهد بازگوکننده از وضعیت اقلیم در 500 سال پیش ازمیلاد تأثیر و چگونگی راهکارهای این سه خصیصه را در بنیان نهادن تدریجی تخت جمشید مطرح کرد. یا به بیانی دیگر آیا می توان چنین ادعایی را به میان آورد که چیدمان بناها در صفه تخت جمشید غیر از نمادگرایی برخاسته از نگرشی آیینی، می تواند بعنوان یکی از کهن ترین الگوهای ساختاری پایداری در معماری و شهرسازی ایران مطرح شوند؟ و این که این راهکارها تا چه اندازه با معیارهای پایداری معماری امروز مطابقت دارد؟ در این بحث با استناد به بررسی نظریه های بیان شده پیرامون این شهر تاریخی و منابع مکتوب و همچنین بررسی الگوهای سه بعدی آن، همخوانی و تضادهای راهکارهای پایداری تخت جمشید به روش کیفی- مقایسه ای با خصیصه های آنچه که امروز معماری پایدار خوانده می شود، ارائه می گردد.