آسیب شناسی آرایه های آجری برج لاجیم سوادکوه

برج لاجیم سوادکوه که یکی از چهار برج مقبره ی تاریخی معروف منطقه ی شمال ایران از قرن پنجم ه.ق/ دهم م است به عنوان میل راهنمای مسافران و کاروان ها و نیز مقبره ی یکی از بزرگان و اسپهبدان آل باوند تبرستان در سال 413 ه.ق / 992 م در روستای لاجیم سوادکوه بر فراز تپه ی زیبایی با موقعیت خاص طبیعی، بنا شده است. این بنای آجری منحصر به فرد در عین سادگی، یکی از شاهکارهای معماری ایران بعد از اسلام محسوب می شود. وجود آرایه های جذاب آجری بر پوستهی خارجی آن به ویژه، دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی ساسانی به رنگ قرمز بر زمینه ی گچ سفید مرمرین بر اهمیت این بنا افزوده است. این یادگار برجسته ی معماری قرن پنجم ه.ق/ دهم م با همه ی اهمیت و زیبایی خود با کمال تأسف در حال حاضر، در معرض خطر فرسودگی و تخریب قرار دارد. مقاله ی حاضر می کوشد تا آسیب ها و ضایعات ایجاد شده بر ساختار آرایه های آجری برج لاجیم و نیز مهم ترین عوامل آن را به منظور ارائهی راهکارهای حفاظتی مناسب، مورد بررسی قرار دهد. نتیجه ی پژوهش حاکی از آن است که عوامل طبیعی، نظیر رطوبت موجود در پی بنا و بارش های سخت و پیوسته و نیز کم اطلاعی و یا کم تجربگی در حفاظت، مرمت بنا، تخریب آگاهانه و یا ناآگاهانه ی انسانی، کم توجهی و یا بی توجهی به حفظ حریم بافت و بنای مذکور از جمله ی مهمترین عوامل آسیب در این بنا و به ویژه آجرکاری های نفیس آن می باشد.