تأملی در جایگاه علوم انسانی در خلق فضای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

از قدیمالایام، بیگمان شهر (و محیط زندگی) یکی از اصلیترین آثار هر تمدنی بوده است. شهرها جلوه عینی و فضای زیست اهل تمدن هستند؛ که میتوانند به عنوان مقوم مبانی و تسریعکننده حرکت مردمان به سمت پیشرفت مورد نظرشان ایفای نقشکنند. شهرها نماد تمدنها، ظرف زندگی مردمان هر تمدن، تجلی کالبدی و عینی باورهای جامعه و جلوه الگویی هستند که اهل مدینه برای پیشرفت انتخاب کردهاند. درواقع، مردمان و اهل یک تمدن شهر خویش را چنان بنا میکنند که بتوانند آن گونه که الگوی ایدهآل و مطلوبشان اقتضا میکند در آن زندگی میکنند. یا به عبارت دیگر، شهررا آن گونه سامان میدهند که در آن بتوانند آن گونه که آرمانها و ایدهآل هایشان می-گوید زندگی کنند. بنابراین، رابطه شهر با الگوی آرمانیای که جامعه برای خویش برمیگزیند (برای نمونه: الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت) غیرقابلانکار است.امروزه نیز چنین است و در همه جوامع، سعی بر آن است (و امری طبیعی نیز هست) که شهرها بر اساس مبانی الگویی که برای پیشرفت جامعه (اعم از برنامههای توسعه یا توسعه پایدار) تدوین شده و ملاک عمل قرار دارند، طراحی و برنامهریزی شوند؛ و به این ترتیب محیط مناسب و مطلوب زندگی مردمان را فراهم کنند؛ تا در آن محیط و فضا و شهر، مردم بتوانند آن گونه که الگو و ایدهآلهایشان تدوین و تبیین نموده استزندگی نموده و به آرمانها و اهداف الگوی مورد نظر خویش دست یابند. تأثیر علوم انسانی به معنای عام آن که به جهانبینی و باورها و اعتقادات و فرهنگمربوط میشود بر تبیین الگوهای پیشرفت و بر تدوین برنامههای متناسب با آن امری مسلم است. به این ترتیب، تأثیر علوم انسانی در تدوین برنامههای توسعه شهری نیز امری غیرقابلانکار است. علاوه بر آن، با عنایت به تأثیرپذیری الگوی اسلامی ایرانیپیشرفت از مبانی نظری و فکری اسلام، تأثیر جهانبینی توحیدی اسلام بر تدوین مبانی نظری شهرسازی اسلامی امری لازمالرعایه است.بر اساس مبانی فوقالاشاره، مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا جایگاه مبانی فکری اسلام را که بر شکلگیری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اثرگذار هستند، در تدوین مبانی نظری شهر اسلامی نیز (به عنوان ظرف فعالیتهای جامعه پیشرفته بر اساس الگویاسلامی ایرانی) مورد بررسی و اثبات قرار دهد. و در نهایت، مبانی و اصول شهر و محیط زندگی اسلامی را که متناسب با نحوه زیستی که الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برای ایرانیان تبیین مینماید، تدوین و در اختیار قرار دهد