بررسی احداث سازه های حفاظتی بر شاخص کیفیت آبخیز (WQI)

شاخص کیفیت ابخیز(Watershed Quality Index) ابزاری است که به بررسی تاثیرات شیوه های مدیریتی ، منابع الودگی نقطه ای و غیر نقطه ای و کلیه فعالیت هایی که در یک آبخیز صورت می گیرد، بر کیفیت آب آبخیز می پردازد و آبخیزداری عبارت از فرایند تنظیم و اجرای اقدامات مناسب به منظور اداره منابع موجود در ابخیز، با کسب منافع و بدون اسیب رساندن به موجودیت این منابع می باشد که تامین کننده اهداف موجود در مدیریت پایدار منابع است، در این میان توجه به خصوصیات آب متاثر از تاثیرات بار رسوب بعنوان یک اثر برون حوضه ای فرسایش خاک و تاثیر بکارگیری شیوه های حفاظت منابع آب و خاک در میزان تولید بار رسوب وانتخاب بهترین شیوه های مدیریت آبخیز (BMPs) از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق حوضه آبریز ظهیریه واقع در موقعیت جغرافیایی 31 درجه و 47 دقیقه شمالی و 49 درجه و 5 دقیقه شرقی درحوالی شوشتر می باشد و ازجمله مناطقی است که به دلیل برخورداری از سازندهای زمین شناسی حساس به فرسایش و وقوع انواع فرسایشها، بسیاری از کارهای ابخیزداری در این منطقه صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که با توجه به عمر مفید این سازه ها در کاهش بار رسوب شبکه رودخانه ای موثر بوده اند. بندهای چپری در تثبیت پوشش گیاهی موثر بودن ولی بدلیل عدم بازسازی و احیا این بندها تقریبا تخریب شده و لذا بواسطه عدم تاثیرگذاری کاهش کیفیت ابدهی ابریز را سبب شده است و منجربه تغییرات WQI در آب پایین دست حوضه شده است، گابیون ها، خشکه چین ها و سد خاکی (تاسیس سال 1380) بدلیل دارا بودن عمر مفید و استحکام بیشتر در طول سال های احداث شدده نقش موثری درکاهش ذرات معلق و رسوبات داشته اند و با کاهش جریان های فرساینده درکاهش بار آلایندگی و وضعیت عناصر سنگین و کدورت آب که جزء پارامترهای WQI محسوب می شوند، نقش موثری داشته اند. همچنین استفاد از این سازه های حفاظتی در بهبود شاخص های کیفیت آب زیر زمینی منطقه موثر بوده است، در مجموع در این حوضه با توجه به حساسیت شدید سازندهای زمین شناسی و شرایط اقلیمی و تجزیه و تحلیل های آماری مشخص شد که چنانچه این سازه ها احداث نمیگردید با احتمال قوی بالغ بر 90 درصد WQI حوضه از حدود استاندارد خارج شده و همراه با TMDL بالا، وضعیت پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب آشامیدنی و آب مورد استفاده در بخش صنعت در این منطقه نامطلوب می گردید.