بررسی زلزله پنجم دیماه یکهزار و سیصد و هشتادو دو بم از دیدگاه زمین شناسی و مهندسی زلزله

بی شک زلزله جزء حوادث گریز ناپذیری محسوب می شود که در صورت عدم دقت و توجه به موقع ، خسارات جبران ناپذیری بر پیکره جامعه انسانی وارد خواهد کرد. در این بین زلزله پنجم دیماه یکهزار و سیصد و هشتادو دو با 26271 نفر کشته و دهها هزار نفر زخمی جزء ویرانگرترین حوادث دهه اخیر محسوب می گردد، که البته با توجه به بزرگای زلزله این ویرانی عظیم قابل توجیه نیست. در این مقاله، سعی بر این است که با توجه به ساختار زمین شناسی و نوعی ساختمانهای موجود منطقه، اعم از جدید و تاریخی، دلیل اصلی حجم عظیم خسارات روشن گردد. از عوامل اصلی تخریب گسترده شهر بم می توان به ضعف سازه ای ساختمان های گلی و آجری و همچنین ارتباط بین موقعیت شهر و جهت انتشار گسیختگی اشاره کرد. عملکرد ساختمانهای مسکونی – اداری چند طبقه با قابهای فولادی ساده و مهاربند ضربدری سقفهای طاق ضربی، به علت ضعف شدید اتصالات جوشی بادبندها بسیار ضعیف بوده است. در مقابل قابهای بتنی مسلح عملکرد بهتری داشته اند. در ابنیه تاریخی نیز به علت صلبیت زیاد، سازه ها د رمعرض نیروهای با مقادیر بالا قرار گرفته و دچار خسارات جدی شده است. همچنین استفاده از ملات گل ضعیف، عدم نگهداری مناسب و ضخامت زیاد سقف از عوامل فر ریزش اینگونه ساختمانها ست. در مجموع ساختمانهای بتنی با تامین مقاومت و شکل پذیری نسبی هدف اصلی ایین نامه، مبنی بر ایمنی جانبی در مقابل زلزله را تامین کرده اند. درمورد ابنیه تاریخی نیز با در نظر گرفتن مواردی می توان اظهار نظر کرد که استفاده از نسبت کم ارتفاع به ضخامت دیوار، استفاده از تعداد کم بازشوها، کاربرد دهانه کوچک، برای سقف ها، استفاده از سقف های سبک، پیوستگی با ساختمانهای مجاور و استفاده از آجرهای خشتی باکیفیت بالا در کاهش خسارات نقش عمده ای داشته است.