بررسی نقش نور و کارکرد آن در مناطق گرم و خشک کاشانخانه مورد مطالعه آل یاسین

در معماری سنتی ایران استفاده از نور جایگاه ویژه ای دارد که باعث ارتقای کیفی فضای معماری می شود. کارکرد اصلی نور برای روشنایی بخشیدن به داخل بنا بوده و کارکرد دیگر آن جنبه عرفانی و معنوی داشته که با باورهای اسلامی ایرانیان مطابقت دارد. استفاده از مفاهیم معنوی و نمادین نور در مقوله نورپردازی می تواند در آفرینش فضای معنوی و پاسخگویی به نیازهای روحی استفاده کننده تأثیر زیادی داشته باشد. عناصر نور گیر در معماری سنتی ایران به دو صورت بوده است. گروه اول نقش کنترل کننده نور رو داشتند مثل: رواق، تابش بند، سایبان ها.گروه دوم نقش نورگیر را داشتند مثل: شباک، در و پنجره مشبک، روزن، روشندان و هورنو. در مناطق گرم و خشک هم چون کاشان با شرایط سخت اقلیمی استفاده از عناصری که هم جلوی نور مزاحم و تابش شدید را بگیرد و هم به داخل خانه روشنایی بیاورد ضروری بوده است. در این پژوهش با استفاده از مطالعات میدانی ،تحقیق توصیفی و تحلیلی و با مطالعه منابع کتابخانه ای و اسناد مکتوب، هم چنین کتاب ها و مقالات مرتبط با نورپردازی به بررسی و ارزیابی عناصر نورگیر مورد استفاده در معماری خانه ها، بخصوص دورهقاجار شهر کاشان پرداخته شد. شهر تاریخی کاشان و به خصوص خانه آل یاسین وضعیت مناسبی را برای انجام این تحقیق فراهم کرده است. در این راستا خانه آل یاسین از لحاظ نوع عناصر نورگیر و میزان کاربرد هر یک از آنها به کمک اطلاعات تصویری خانه آل یاسین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با بررسی های انجام شده در این مقاله این نتیجه حاصل می شود که تنوع زیاد نورگیر در ایران و به خصوص اقلیم گرم و خشک بیشتر تحت تاثیر فرهنگ بوده تا اقلیم منطقه ولی نمی توان نقش اقلیم را در این تنوع نورگیر نادیده گرفت چونهر عنصری که در این خانه و نظیر آن به کار رفته جنبه عملکردی داشته است. این عناصر کاملا سازگار با این اقلیم بوده و هم اکنون از بافت این شهر حذف گردیده است. امید است مهندسان و طراحان در طرح های خود برای این مناطق از این عناصر عملکردی بار دیگر استفاده کنند.