بررسی پارامترهای ژنتیکی برخی صفات مورفولوژیک و زراعی در ژنوتیپ ها و ارقام نخود سفید کابلی (Cicer arietinum L)

نخود سومین لگوم مهم دنیا و مهم ترین دانه خوراکی حبوبات پس از لوبیا می باشد. به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مورفولوژی، فنولوژی، و زراعی نخود صفات ارتفاع، تعداد شاخه های اولیه، تعداد شاخه های ثانویه، روز تا گل دهی، روز تا غلاف دهی، عرض غلاف و بیوماس مورد ارزیابی قرار گرفت. تحقیقی با 81 ژنوتیپ نخود سفید کابلی در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 93 الی 94 اجرا شد. که همه صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری نشان دادند. صفات تعداد شاخه های ثانویه، تعداد شاخه های اولیه و بیوماس به ترتیب با 30/56، 28/67 و 23/85 بیشترین مقدار ضریب تغییرات ژنتیکی را به خود اختصاص دادند. صفات ارتفاع، تعداد شاخه های ثانویه، و روز تا گل دهی به ترتیب با مقادیر 0/49، 0/39 و 0/36 بیشترین وراثت پذیری خصوصی را به خود اختصاص دادند در برآورد پارامتر کارایی گزینش نیز صفات بیوماس، ارتفاع، و تعداد شاخه های ثانویه به ترتیب با مقادیر 7/23، 5/22 و 3/89 بیشترین میزان کارایی گزینش را داشتند. صفت بیوماس از کمترین میزان وراثت پذیری خصوصی و بیشترین میزان کارایی گزینش برخوردار بود. این امر نشانگر پتانسیل گزینش در راستای افزایش بیوماس نخود است. وراثت پذیری خصوصی قابل قبولی و کارایی گزینش متوسط ( 3/31 ) برای صفت روز تا گل دهی ملاحظه شد. صفت روز تا گل دهی با توجه به تنش های آخرفصل در مناطق کاشت نخود در ایران و لزوم ایجاد ارقام زودرس صفت مهمی به شمار می رود. وجود تنوع ژنتیکی قابل قبول و وراثت پذیری مطلوب برای صفات یاد شده می تواند در برنامه های به نژادی آتی موثر واقع شود.