جایگاه و کاربرد عقل و عقلانیت در فقه و حقوق اسلامی و حقوق غربی

سال انتشار: 1394
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 4,126

فایل این مقاله در 15 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

ICMEH02_430

تاریخ نمایه سازی: 16 شهریور 1395

چکیده مقاله:

یکی از قوای انسانی قوه عاقله است که خداوند در نهان او به ودیعت گذاشته است. قوه عاقله سبب تمایز انسان از سایر موجودات و علت برتری انسان بر آنان شده است. دانشمندان علوم مختلف همواره و به کمک این قوه فاخر توانسته اند جریان علم را پیش توجه عقلانیت و عقل ببرند و به کشف های جدیدی دست یازند. فقه شناسان نیز از این مقوله استثنا نبوده و همواره به عنصر در دستگاه فقه و حقوق اسلامی چه جایگاه و کاربردی دارد؟ عقلانیت و عقل داشته اند. اکنون این سوال رخ می نماید که یکی از ادله چهارگانه فهم متون و استنباط احکام شرعی عقل فرضیه این پژوهش آن است که در دستگاه فقه و حقوق اسلامی است و از باب قانون ملازمه حکم عقل منجر به کشف حکم شرعی می شود. هدف ما از این پژوهش آن است که جایگاه بالا و والای عنصر عقل و عقلانیت را در دستگاه فقه و حقوق اسلامی تبیین نماییم و تفاوت های آن را با عقلانیت در سیستم حقوقی غرب نمایان کنیم. همچنین نشان دهیم فقها و حقوقدانان اسلامی همواره در استنباط خود مقید به آن بوده اند که خلاف عقل قطعی و عقلانیت صحیح، حکمی را صادر ننمایند. برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی تحلیلی بهره برده ایم. یافته این پژوهش آن است که بر خلاف تصور برخی که جایگاه عقل را در فقه و حقوق اسلامی کمرنگ می دانند، جایگاه این عنصر مهم بسیار رفیع و بالا است و بدون به کارگیری از این عنصر دستگاه استنباط و فقاهت اسلامی مختل و تعطیل می گردد.

نویسندگان

علی اکبر محمدزاده

استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.

حسین عندلیب

استاد گروه فقه و حقوق دانشگاه مجازی المصطفی (ص) و دانشگاه علمی کاربردی استانداری قم

عابدین سیاحت اسفندیاری

استاد گروه فقه و حقوق دانشگاه مجازی المصطفی(ص)

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • بشیریه، حسین، عقل در سیاست، تهران، نشر نگاه معاصر، 1383ش. ...
  • ترنر برایان، ماکس وبر و اسلام، ترجمه سعید وصالی، تهران، ...
  • لاریجانی، محمدجواد، تدین، حکومت و توسعه، تهران، موسسه فرهنگی اندیشه ...
  • حجاریان، سعید، از شاهد قدسی تا شاهد بازاری، تهران، طرح ...
  • ملکیان، مصطفی، «اقتراح دین و عقلانیت»، نقد و نظر، سال ...
  • شجاعی زند، علیرضا، دین، جامعه و عرفی شدن، تهران، نشر ...
  • جوادی آملی، عبدالله، شریعت در آینه معرفت، نشر فرهنگی رجاء، ...
  • زرین کوب، عبدالحسین، در قلمرو وجدان، تهران، علمی، 1369ش. ...
  • مطهری، مرتضی، اسلام و مقتضیات زمان، تهران، صدرا، 1377ش. ...
  • مکارم شیرازی، «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، مجموعه آثار ...
  • عنایت، حمید، سیری در اندیشه سیاسی عرب، تهران، امیرکبیر، 1358ش. ...
  • کدیور، محسن، سنت و سکولاریسم، «از اسلام تاریخی به اسلام ...
  • روح الله، خمینی، صحیفه نور، تهران، وزارت ارشاد، 1361ش. ...
  • صدر، سیدمحمدباقر، «لمحه فقیهه تمهیدیه عن مشروع دستورالجمهوریه الاسلامیه فی ...
  • مجتهد شبستری، محمد، اندر باب اجتهاد، مجموعه مقالات، به همت ...
  • سروش، عبدالکریم، مدارا و مدیریت، تهران، موسسه فرهنگی صراط، 1376ش. ...
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1364ش. ...
  • همو، مکتبهای حقوقی، در حقوق اسلام، ابن سینا، 1353ش. ...
  • اصغری، سیدشکراله، سیستم کیفری اسلام و پاسخ به شبهات، تهران، ...
  • نائینی، میرزامحمدحسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، با مقدمه و ...
  • نعمه، عبدالله، فلاسفه شیعه، سید جعفر غضبان، تهران سازمان انتشارات ...
  • کاتوزیان، مقدمه علم حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1376ش. ...
  • Chisholm, R.A, Theory of Knowledge, Prentice Hall 1977. Ruessell, B, ...
  • نمایش کامل مراجع