بررسی قابلیت صدف دوکفه‌ای Anodonta cygnea وجلبک های Chlorella sp. و Scenedesmus sp.در کاهش دو آلاینده فسفات و نیترات محلول در فاضلاب شهری (در سیستم باز)

تولید پساب‌های ناشی از فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی، باعث بر هم خوردن کیفیت آب‌ها‌ شده است. فسفات و نیترات موجود در این پساب‌ها، مزاحمت‌های زیست محیطی بسیاری ایجاد می‌نمایند. کاهش میزان مواد محلول باقیمانده در فاضلاب پس از طی فرآیند تصفیه و نیز استفاده از روش‌های بیولوژیکی به جای روش‌های شیمیایی موجود دلیل اصلی انجام این تحقیق بوده است.صدف Anodonta cygnea در میان صدف‌های آب شیرین، یکی از انواع مهم صدف های فیلتر کننده می‌باشد که به نظر می‌رسد در پاک نمودن آب از ذرات معلق و باکتری‌ها نقش داشته باشد. به عبارت دیگر این موجود کارایی تصفیه آب و برداشت (حذف) مواد محلول را دارد. مهمترین دلیل انجام آزمایشات جذب ذرات معلق و حذف مواد محلول می‌باشد. به منظور بررسی توانایی صدف A. cygnea در کاهش غلظت فسفات و نیترات در فاضلاب شهری چندین صدف از این گونه، در درجه حرارت 20 – 19 درجه سانتی‌گراد و در سیستم باز مورد آزمایش قرار گرفتند. میزان فیلتراسیون (بر حسب وزن خشک بدون خاکستر (AFDW) و براساس واحد ml.min-1.g-1) و میزان جذب نمک‌های محلول فسفات و نیترات اندازه‌گیری شد.تعیین حجم آبی که صدف از طریق آبشش‌ها عبور می‌دهد (میزان فیلتراسیون) با استفاده از کشت توام Scenedesmus sp. و Chlorella sp. انجام شد. در این آزمایش‌ها از محیط کشت Guillard & Rhyter استفاده شد این محیط کشت زمانی مورد استفاده قرار گرفت که غلظت جلبک‌ها به میزان cell.ml-1 103 × 400 رسید.نتایج نشان داد که با افزایش تعداد جلبک‌ها (در جهت تامین نیازهای حیاتی) میزان قابل توجهی از مواد محلول (فسفات و نیترات) توسط این جلبک‌ها کاهش یافت. بدین ترتیب که میزان(غلظت) نیترات محلول در سیستم باز از mg.l-1 204/17 به mg.l-1 140/42 کاهش یافت و میزان فیلتراسیون ویژه صدف در مدت زمان 20 دقیقه، مقدار ml.min-1.g-1 Ash Free Dry Weight (AFDW)10/01 بود.همچنین مشخص شد همبستگی مثبت بین وزن و میزان فیلتراسیون ویژه صدف‌ها وجود دارد. هنگامی که وزن از 2/02 گرم به 2/14 گرم (وزن خشک بدون خاکستر) رسید، میزان فیلتراسیون ویژه صدف از ml.min-1.g-1AFDW 5/87 به ml.min-1.g-1AFDW10/01رسید. به علاوه نتایج نشان داد که افزایش غلظت آلاینده‌ها سبب افزایش میزان فیلتراسیون ویژه توسط صدف‌ها می‌گردد. هنگامی که نیترات (بطور مصنوعی با اضافه نمودن نمک‌های نیترات) از mg.l-1 53/84 به mg.l-1 17/204 در ورودی‌ رسید میزان فیلتراسیون ویژه از ml.min-1.g-1AFDW 87/5 به ml.min-1.g-1AFDW 01/10 رسید و در خروجی‌ غلظت نیترات از mg.l-1 97/66 به mg.l-1 42/140 رسید. در مورد نمک‌های فسفات، غلظت فسفات از mg.l-1 60/49 به mg.l-1 40/35 کاهش یافت و میزان فیلتراسیون در مدت زمان 20 دقیقه، ml.min-1.g-1 AFDW 83/10 بود. همچنین با افزایش وزن از 02/2 به 14/2 گرم افزایش میزان فیلتراسیون ویژه از ml.min-1.g-1 AFDW 84/3 به ml.min-1.g-1 AFDW 83/10 اتفاق افتاد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت فسفات محلول (از طریق اضافه نمودن نمک فسفات بطور مصنوعی) از mg.l-1 20/74 به mg/l-1 60/49 در ورودی‌، افزایش میزان فیلتراسیون ویژه از ml.min-1.g-1 AFDW 3/84 به ml.min-1.g-1AFDW 10/83 اتفاق افتاد و در خروجی‌ غلظت فسفات به ترتیب mg.l-1 17/81 و mg.l-1 40/35 بود. براساس نتایج به دست آمده می‌توان صدف Anodonta cygnea را به عنوان یک تصفیه کننده طبیعی در تصفیه فاضلاب شهری تلقی نمود و از نتایج این مطالعه به طور عملی در سایر آزمایشات مشابه استفاده نمود.