نقش تاریخ بیهقی در معرفی معماری و شهرسازی دوره غزنویان (مطالعه موردی: بناهای عمومی)

غزنویان از جمله نخستین حکومت های مستقل دوره اسلامی در ایران بودند که امروزه آثار اندکی از این دوره باقی مانده، و بدین ترتیب اطلاعات ما درباره ویژگی های معماری و شهرسازی آنها بسیار کم است. در این میان آن مقدار آثاری نیزکه از این دوره باقی مانده، و همچنین تحقیقاتی که کمابیش در زمینه معماری و شهرسازی غزنویان صورت گرفته است، در رابطه با بناهای حکومتی می باشند که مورد استفاده شاهان و افراد درباری قرار می گرفته اند، و اطلاعات ما در زمینه آثاری که در این دوره برای استفاده عموم مردم ساخته شده اند، کمتر از آن چیزی است که بتوان تصورش را کرد، و در واقع می توان گفت که هیچ است. در این میان باید عنوان نمود که غزنویان علاوه بر اینکه در ساخت بناهای حکومتی در دوره اسلامی نقش مهمی داشته اند، در زمینه ایجاد بناهای عام المنفعه نیز بسیار فعال بوده اند. این موضوع را تنها نوشته های تاریخ بیهقی به اثبات می رساند. تاریخ بیهقی نه تنها از بناهایی که در این دوره برای استفاده پادشاهان چون کاخ ها و باغ ها ساخته شده اند، یاد می کند، بلکه از آثاری چون کاروانسراها، پل ها، بازارها و... نیز نام می برد که توسط افراد خیر و نیز حاکمان برای استفاده عمومی ساخته شده اند. در این مقاله سعی شده است تا به گوشه ایی از آثار عمومی دوره غزنویان اشاره شود.