تأملی بر نسبت میان فناوری های اطلاعاتی با تغییرات در فرهنگ و مناسبات اجتماعی

فناوری های اطلاعاتی و فضای مجازی برآمده از آن، در حال شکل دادن سپهر جدیدی از مطالعاتروا نشناختی، جامعه شناختی و فرهنگی مربوط به تأثیر متقابل فناوری، فرهنگ و انسان به طور عام وتعامل فضای سایبر با فرهنگ، هویت و مناسبات انسانی است. مطالعات سال های اخیر این حوزه،دست کم از این وجه قابل تأمل می نماید که آیا پیامدها و آسیب شناسی های روانی و اجتماعی فضایمجازی ناشی از سرریز شدن مشکلات و مسائل جامعه و فضای واقعی در فضای مجازی است یااین که چالش ها و آسیب های اجتماعی مورد نظر حاصل رشد و گسترش رسانه های الکترونیکی وفضای مجازی است؟ با این رویکرد، مقاله سعی دارد ضمن توصیف و تبیین تأثیر فرهنگ، جامعه وسنت های برآمده از آن بر فضای مجازی و مناسبات و محتوای درون آن، واز دیگر سو، تأثیر فضایمجازی بر فرهنگ، کنش های اجتماعی، هویت، نگرش ها و رفتارهای فردی و جمعی، بر این نکتهتأکید کند که با توجه به سابقه و تجربه کم تعامل انسان با فناوری های اطلاعاتی و فضای مجازی،سخن گفتن قاطع درباره پیامدهای فناوری های اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی عجولانه به نظرمی رسد. از این رو پیشنهاد می شود دو اصل در تحقیقات فرهنگی و اجتماعی فضای سایبر مفروضگرفته شود؛ یکی اینکه، در مطالعات فضای مجازی نباید دچار کژراهه تشخیص اولویت ها شد وبه جای پرداختن به موضوعات پایه صرفا به آسیب ها و مشکلات ناشی از فناوری های اطلاعات وارتباطات روی آورد. دوم اینکه هم در ابعاد نظری و هم در ابعاد روشی در مطالعات فضای مجازیدر حوزه های مختلف فرهنگی و اجتماعی نمی توان صرفا به نظرگاه و روش های سنتی تکیه کرد ومی بایست در نظر و روش و ابزارها، راه های جدیدی در پیش گرفت.