سامانیان و نقبای حسینی نیشابور

در عصر عباسیان نقابت نهادی سیاسی-دینی با کارکردهای اجتماعی بود. نقابت علویان در نیشابور کرسی خراسان، از اوایل عصر سامانی به علویان حسینی بنو زیاره محول شده بود اما امیر نوح بن منصور سامانی (حک.387-366 ق) این منصب را به یک علوی حسنی انتقال داد که اخلاقش نقبای موروثی شهر شدند. پژوهش حاضر با روشن کردن شرایط اقتصادی-اجتماعی نیشابور، به بررسی علل انتخاب اولیه بنو زیاره از سوی امرای متقدم سامانی و تجدید نظر امیر نوح در سیاست اسلافش اختصاص دارد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که ناهمخموانی بین تعهدات اجتماعی -مذهبی نقیب و تعهدات سیاسی اش به امرای سامانی که لزوما، با وظایف نظری نقیب همسویی نداشت موجب آن گردید که انجام وظیفه نقبا بیش از هر چیز تابعی از سیاست سامانیان شود.