بررسی مبانی کیفیت زیبایی شناختی منظر فضای شهری تاریخی نمونه موردی مجموعه ی گنجعلیان کرمان

دانش طراحی شهری امروزه از رویکرد پرداختن به سازمان بصری و شکل شهر به رویکرد سازماندهی کیفیت محیط شهری روی آورده است. مولفه های موثر در کیفیت محیط شهری بسیار متنوع اند که می توان آن ها را به سه گروه اصلی کیفیات کارکردی، کیفیات زیست محیطی و کیفیات تجربی- زیبا شناختی تقسیم کرد. در این مقاله مفاهیم و معیارهای عام زیبایی شناسی منظر فضای شهری و نحوه ی ارتباط و تاثیر آن بر کیفیت زیبایی شناختی محیط شهری ( مجموعه گنجعلیخان کرمان) بررسی شده است. معیارهای عام زیبایی شناختی منظر، از اصول ارایه شده توسط توسلی، پیرنیا و همچنین اصول سازماندهی بصری گشتالت برگرفته شده اند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا وجود و حضور معیارهای عام زیبایی شناسی به عنوان فاکتور تاثیرگذار در ادراک زیبایی فضاست یا احساس تعلق به فضا در میان افراد بومی تعیی ن کننده ی این زیبایی است. بدین منظور روش پژوهش به صورت تدوین پرسشنامه از تصاویر سه بخش؛ ورودی، بازار مسگرها و میدان گنجعلیخان و نظرخواهی از میان دانشجویان معماری کرمان و اصفهان صورت پذیرفت. دلیل انتخاب ساکنان اصفهان ارزیابی و مقایسه معیار حس تعلق به فضا در میان دو گروه بود. پس ا ز انجام مطالعات و مقایسه تطبیقی نظرات افراد بومی و غیر بومی، این نتیجه به دست آمد که علاوه بر اهمیت معیارهای زیبایی شناختی منظر، احساس تعلق به فضا نه تنها در میان افراد بومی بلکه در میان افراد غیربومی به صورت ناخودآگاه به تداعی خاطرات، معانی و مکانهای مشابه مورد نظرشان با مجموعه می پردازد . به بیان دیگر به علت وجود و حضور تصویر ذهنی مشترک میان افراد با زمینه تاریخی و فرهنگی یکسان، حس تعلق به همراه سایر معیارهای زیبایی شناختی سبب ادراک زیبایی می گردد. فرضیه مطرح شده مبنی بر تما یز نظرات زیبایی شناختی افراد بومی به دلیل احساس تعلق در مقایسه با افراد غیر بومی، رد شد . زیرا هر دو گروه در نهایت تصویر یکسانی را از میان مابقی تصاویر برگزیدند.