محیط زیست دریای خزر; پروتکل همکاریهای منطقه ای در مقابله با سوانح منجر به آلودگی نفتی

ویژگی خاص دریای خزر به عنوان بزرگترین بدنه آبی محصور در خشکی در دنیا آن را چالشی برای دانشمندان و کارشناسان نموده است، این دریا از نظر تنوع زیستی بسیار غنی و دارای حدود 400 گونه آبزی بومی می باشد . از مهم ترین این گونه ها می توان انواع ماهیان خاویاری را نام برد که حدود 83 درصد کل میزان صید جهانی آن در دریای خزر انجام می گیرد . دریای خزر امکان حمل و نقل اقتصادی کالا و سفر میان کشورهای ساحلی را فراهم می کند . موقعیت استراتژیک خزر بین اروپا و جنوب شرقی آسیا، این دریا را شاهراه اصلی برای حمل و نقل کالا میان اروپا و کشورهای ساحلی خزر، ترکیه، خاورمیانه و آسیای شرقی نموده است . اما از آنجائیکه خزر محصور در خشکی است، ظرفیت تحمل آن نسبت به دریاهای دیگر محدودتر است. در این بین، عدم الحاق کلیه کشورهای ساحلی خزر به قوانین و کنوانسیونهای بین المللی محیط زیستی باعث گردیده تا کشورهای منطقه پایبند مقررات در پیشگیری و مقابله با آلودگیهای دریایی نباشند . از این رو، برنامه محیط زیست دریای خزر ، برنامه ای فراگیر و منطقه ای توسط پنج کشور ساحلی خزر شامل : جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان، جمهوری قزاقستان و فدراسیون روسیه فدرال و ترکمنستان، با هدف متوقف کردن تخریب محیط زیست دریای خزر و حصول به توسعه پایدار محیط زیست در منطقه، پس از یک سری چارچوب حفاظت از محیط » گفتگوها و توافقات منطقه ای از سال 1998 آغاز بکار نمود . از جمله اقدامات این برنامه، تصویب کنوانسیون معروف به کنوانسیون تهران در سال 2002 می باشد و از مهمترین پروتکل های وابسته به کنوانسیون تهران، تدوین « زیست دریای خزر است که بر اساس آن، متعاهدین باید تمامی تدابیر مناسب در « پروتکل همکاریهای منطقه ای در مقابله با سوانح منجر به آلودگی نفتی » جهت آمادگی و مقابله با سوانح آلودگی نفتی ، ایجاد سیستم ملی مقابله با آلودگی نفتی توسط دولتهای عضو و تهیه دستورالعمل هایی برای جوانب کاربردی، عملیاتی و فنی ایجاد نمایند