ارزیابی انحصار، رقابت و تمرکز در بازار گوش تمرغ وتخم مرغ در ایران

نوسان شدید قیمت در بازار گوشتمرغو تخممرغ و کنترل و کاهش نوسانها پیوسته عاملی با اهمیت برای تولیدکننده، مصرفکننده و دولت است. اما این نوسانها متاثر از عوامل متعدد در طرف عرضه و تقاضایبازار محصول و نهادههای آن است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که: ایران با 5/1 درصد و یک درصد تولید جهانی گوشت مرغ (3/76 میلیون تن) و تخممرغ (3/61 میلیون تن) در جایگاه 18 و 17 درسطح جهان قرار دارد. مقایسه روند قیمتداخلی و خارجی گوشتمرغ بر اساس نرخ ارز آزاد طی سالهای 1370-1383 نشان میدهد که تا سال 1378 قیمت داخلی همواره کمتر از قیمت جهانی و از این سال به بعدقیمت داخلی بیش از قیمت جهانی شده است. این در حالی است که در مورد تخممرغ قیمت داخلی همواره کمتر از قیمت جهانی بوده است. همینطور، بررسی قیمتماهانه خردهفروشی گوشتمرغ وتخممرغ در دوره 84-1380 نشان میدهد که قیمت هر دو محصول روند مشابهی داشتند. در واقع، بیشترین رشد قیمت در ماههای آغازین سال (فصل بهار) است. پس از آن در سه ماهه تابستان افزایش قیمتها بطییاست. در سه ماهه پاییز دوباره سیر صعودی رشد قیمتها آغاز و در سه ماهه زمستان قیمتخردهفروشی کمترین رشد را دارد. علاوه بر نوسانهای قیمت، هزینه تولید بالا، مدت زمان بالای فرایند تولید، پایینبودن ارزیابی انحصار، رقابت و تمرکز در بازار گوشت مرغ و ... 189 ضریب تبدیل دان به گوشتمرغ و وابستگی صنعت طیور به واردات نهاده ها بالاخص دان و به موقعفراهمشدن آن، مهمترینچالشهای صنعت مرغداری کشور است. نتایج حاصل از نسبتهای تمرکز در بازار تخممرغ بیانگر آن است که نسبت تمرکز 1 ، 4 ، 8 و 16 بنگاهی تخممرغ در سال 1384 به ترتیب94/1 ، 58/6 ، 868/10 و 05/17 درصد است. بر این اساس، نوع ساختار بازار تولید تخممرغ رقابتی است. نسبتتمرکز یک بنگاهی از 2/3 درصد در سال 1375 به 94/1 درصد در سال 1385 کاهش یافته است. نتایج شاخص هرفیندال در بازار تخممرغ در سال 1375 حدود 005/0 بود که در سال 1384 به 003/0کاهش یافته و گویای آن است ساختار بازار رقابتیتر شده است. محاسبه شاخص لرنر در بازار داخلی گوشتمرغ و تخممرغ در مقایسه با بازار صادراتی آنها در دوره 83-1379 نشان میدهد که این شاخص از06/0 و 13/0 به 43/0 و 37/0 افزایش یافته و بیانگر افزایش درجه رقابت در بازار صادراتی گوشتمرغ و تخممرغ است.