فرآیند برنامه ریزی کاربری زمین

زمین از دیرباز برای بشر و رفع نیازهای او دارای اهمیت فراوان بوده و امروز نیز این اهمیت را نه تنها همچنان حفظ کرده، بلکه به علت گسترش شهرنشینی و توسعه فضاهای ساخته شده، ارزش آن به مراتب بیشتر شدهاست. کاربری زمین شهری، جزو مفاهیم پایه و اصلی دانش شهرسازی و در واقع شالوده شکلگیری آن است و به اندازهای اهمیت دارد که برخی از برنامه-ریزان شهری در کشورهای پیشرفته آن را مساوی با برنامهریزی شهری میدانند. استفاده صحیح و آماده سازی زمین، هدف اصلی برنامهریزی کاربری زمین است. هرچند این برنامهریزی اثرات اجتماعی و اقتصادی، پایه اطلاعاتی برنامهریزی کاربری زمین است و با توجه به اهمیت این مقوله تبعیت از یک فرایند اصولی برای انجام کارکرد برنامهریزی کاربری زمین امری ضروری مینماید؛ بنابراین در این نوشتار سعی بر آن است تا فرآیند برنامه ریزی کاربری زمین شرح داده شود.برای درک بهتر فرآیند کاربری زمین در ابتدا لازم است مفاهیمی چون کاربری زمین برنامه ریزی کاربری زمین فهم گردد:مفهوم کاربری زمین درباره مفهوم کاربری زمین، تعاریف مختلفی به عمل آمده است ولی در مجموع آنها بر نکات مشترکی تکیه دارند:کاربری زمین به معنی نحوه استفاده از سطح زمین، شامل مکانیابی، نوع استفاده و طراحی توسعه انسانی است. با این حال الگوهای کاربری زمین ممکن است در تضاد با اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در شکل توسعه پایدار آن قرار گیرد(شورچه و صباغی، 1390 :4.)به عبارت دیگر کاربری زمین عبارت است از نحوه یا نوع استفاده از زمین به جهت نوع فعالیتی که در آن انجام میشود. از این رو، عدهای شهرسازی را همان سیاستهای کاربری زمین میدانند (69: 1981, Connell Mc. (کاربری زمین بر فعالیتهای انسان در زمین و منابع طبیعی و پوششهای سطح زمین تاکید دارد. (حاجیخانی و صالحی، 1372(کاربری زمین به معنای الگوی توزیع فضایی یا جغرافیایی عملکردهای مختلف شهر میباشد. عملکردهایی چون نواحیمسکونی، صنعتی، تجاری، خرده فروشی و فضاهای تخصیص داده شده برای استفادههای اداری، موسسات و نهادهایاجتماعی و گذران اوقات فراغت (جوادشهیدی، 1377.)اصطلاح و مفهوم کاربری اراضی در غرب، ابتدا نظارت دولتها بر نحوه استفاده از زمین و حفظ و حقوق مالکیت بود. (برنادرز، 1377 :346 (کاربری زمین در دیدگاههای اولیه خود در یک قرن پیش، به عنوان یک مفهوم ایستا، محصولی قطعی و نهاییتصور میشد. اما در دیدگاههای نوین، کاربری زمین به عنوان یک مفهوم پویا به معنی ارتباط مستمر بین انسان و زمین و چگونگی استفاده انسان از این ارتباط است(2005, Littman .(نظم دادن به سیستم پیچیده شهر، از طریق تهیه طرح¤های کاربری زمین صورت میگیرد(2000, Hoese.)