آشنایی با ساختار و طرز کار بادگیرها در معماری فضاهای مسکونی

وضع خاص اقلیمی ایران که هوای بخش عمده ای از آن خشک و بخش دیگری گرم و نیم مرطوب است عامل اساسی در پیدایش و کاربرد شیوه های مختلف برای کاستن دما در داخل فضاهای مسکونی بوده است. معماران ایرانی در طراحی خانه ها به عامل استفاده از سطح سایه بیشتر در فصل گرما و عایق بندی بدنه و سقف در برابر نفوذ گرما و نیز ایجاد جریان هوا در داخل بنا توجه فراوان داشته اند. در بسیاری از نواحی ایران، بادگیر رایجترین وسیله ای است که برای تهویه به کار می رود. معماران ایرانی برای جابجا کردن هوا در داخل فضاهای بسته و کاستن دما، به بادهای گوناگونی که در ایران می وزد و به استفاده از نیروی موثر آن، توجه کرده و برای بهره جستن از آن بادگیر را ابداع نموده اند. جهت وزش باد و ارتفاع آن از سطح زمین و زمان و دوره وزش و عوامل دیگر در پدید آوردن گونه های مختلف بادگیر نقش اساسی داشته است. استفاده از بادگیر به طور عمده در ناحیه مرکز و جنوب ایران و ساحل خلیج فارس و ناحیه خراسان، بویژه در شهرهایی چون یزد و کاشان و بم و ابرقو و جهرم و طبس رایج است که در این مقاله به اجزاء و عملکرد بادگیر می پردازیم.