واکاوی تحلیلی مفهوم حس مکان و نقش آن در دستیابی به پایداری اجتماعی در فضاهای شهری

توسعه پایدار که به عنوان مفهومی ریشه ای در این مقاله مورد نظر است، تیوری ست جامع نگر که در دهه های پایانی قرن 20 و شروع قرن 21 به عنوان یکی از مباحث مطرح در کلیه عرصه ها بویژه در عرصه فضاهای شهری و معماری مطرح بوده است. توجه اساسی توسعه پایدار بر حفظ سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است در جهت برقراری عدالت بین نسلی و این مهم در صورتی تحقق می یابد که بین لایه های اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی همپوشانی ایجاد گردد. فضاهای شهری محیط های اجتماعی هستند که در بستر زمان و مکان با رشد و توسعه شهرها دچار دگرگونی و تغییرات اساسی شده اند و بدلیل نقشی که در زندگی مردم ایفا می کنند حایز اهمیت خاصی در شکل دهی و پایداری روابط اجتماعی هستند. بدین جهت مقاله حاضر کوششی است هدفمند برای معرفی و تجزیه و تحلیل فاکتورهای موثر حس مکان در دستیابی به پایداری اجتماعی در فضاهای شهری در راستای مبانی توسعه پایدار. با توجه به ماهیت مسیله پژوهش، روش تحقیق در مقاله حاضر بر مبنای روش (Position Paper) توصیفی- تحلیلی ارایه شده است، بدین صورت که ابتدا به تعریف مفهوم حس مکان پرداخته و سپس رابطه آن با پایداری اجتماعی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و در نهایت فاکتورهای تاثیرگذار در این حوزه مشترک را در قالب مدلی نظری- تحلیلی در فضاهای شهری ارایه می نماید. شیوه گردآوری اطلاعات عمدتا بر مبنای روش مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک و تحقیقات استوار است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که فاکتورهای شکل دهنده حس مکان عبارتند از عوامل ادراکی- شناختی، عوامل کالبدی، فعالیت ها و عوامل بوجود آورنده تعاملات اجتماعی نیز در سه دسته کالبدی، اجتماعی و فعالیتی قابل ارایه می باشند که خود هرکدام شامل ریز عوامل نیز می باشند. امید است یافته های پژوهش حاضر بتواند با فراهم آوردن شاکله نظری مناسب به طراحان در بازافرینی محیطی پایدار در راستای راتقاء حس تعلق به مکان و پایداری اجتماعی در فضاهای شهری یاری رساند.