مدیریت چرخه تولید تا مصرف داده های پژوهشی: چالش ها و فرصت ها

دسترسی همگانی به داده های پژوهشی از ضروریات توسعه علمی، اجتماعی و اقتصادی در جهان امروز است. در این مقاله سعی بر این شده است که اولا نیاز و ضرورت ایجاد یک پایگاه ملی داده های پژوهشی در کشور تبیین شود و ثانیا چرخه تحقق چنین زیرساخت مهمی جهت پیشبرد تحقیقات کاربردی در علوم اجتماعی و انسانی و خصوصا پژوهش های میان رشته ای که از تولید (جمع آوری) داده ها آغاز و تا مصرف منتهی میشود بیان گردد. در تحقق این مهم بررسی امکانات موجود و راه های رسیدن به وضعیت مطلوب و طبیعتا کنکاش موانع و خلاهای موجود در مدیریت بهره برداری از داده ها در حوزه های سازمانی، تکنولوژیک، قانونی و فرهنگ سازی ضروری به نظر میرسد.در این راستا اصول زیر برای تحقق یک مدیریت کارآمد و استراتژی ملی در چرخه تولید تا مصرف داده های پژوهشی مطرح میشود:1) ایجاد پایگاه داده های اجتماعی را باید به عنوان یک سرمایه گذاری بلند مدت نگریست که با گذشت زمان نتیجه بازگشت این سرمایه گذاری افزایش مییابد.2) خلا و شکاف ها و همچنین امکانات و فرصت های موجود در زیرساخت های تحقیقات علوم اجتماعی باید بررسی و شناخته شود. کاربران و تولید کنندگان داده ها باید با تعامل نزدیک این خلاها را شناسایی نمایند.3) اتخاذ استراتژی ملی باید با هدف همکاری مستمر و سازنده در توسعه تحقیقات بین رشته ای میان بانیان تولید داده ها و همچنین همه کسانی که در جریان تولید و مصرف داده های اجتماعی دخیل هستند وجود داشته باشد.4) توجه و دقت لازم به کیفیت داده های اجتماعی در تحقیقات علوم انسانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.5) تسهیل دسترسی کاربران و مصرف کنندگان داده های اجتماعی باید سرلوحه این استراتژی قرار گیرد و این دقیقا یکی از خلاهای جدی در فرآیند چرخه تولید و مصرف داده ها در ایران است. در مورد کاربران آموزش نیروی متخصص در زمینه جمع آوری و تحلیل داده های اجتماعی ضرورت دارد. 6) بستر حمایت تکنولوژیک در زمینه جمع آوری داده ها، آرشیو، حفظ و نگهداری و توزیع و تسهیل دسترسی به داده ها توسط کاربران خصوصا محققین و دانشجویان باید فراهم شود. 7) تصویب لوایح قانونی چون قانون آمار و داده های جمعیتی که مسایل مرتبط به حفظ حقوق تولید کنندگان، مصرف کنندگان و همچنین مکانیسم حفظ اطلاعات افراد و خانوارها را پیش بینی نماید ضروری است. در طرح چشم انداز توسعه 20 ساله کشور، ایجاد پایگاه یا آرشیو ملی داده های اجتماعی ایران به عنوان یکی از زیرساخت های مهم تحقیقات اجتماعی اقتصادی یک ضرورت تامه به شمار می آید. در پایان پیشنهاداتی در راه پر کردن این شکاف موجود که یکی از عرصه های مهم مدیریت کلان پژوهش و فناوری در کشوراست ارایه میشود.