مفهوم رگولاسیون 1 در قلمرو حقوق

رگولاسیون، مفهومی نوین است که تحولات اقتصادی گوناگون، بستر پیدایش و تکامل آن بوده است. نه تنها معنای امروز رگولاسیون با گذشته متفاوت است، بلکه حتی امروز شاهد معانی متفاوتی از آن در نظام- های حقوقی- اقتصادی هستیم. باری، رگولاسیون همواره در پی تنظیم رابطه میان حکومت و اقتصاد (بهویژه، بازار) بوده؛ امری که از آغاز شکلگیری اقتصاد صنعتی تاکنون گریبان گیر نظام های حقوقی و اقتصادی شده است. به رغم همه اختلافات ماهوی و شکلی که این موضوع به همراه داشته، یک نکته، محل توافق است و آن اینکه نبود سازوکار تنظیم رابطه میان حکومت و بازار به ضرر همه بازیگران در این عرصهاست که در نهایت به ضرر منافع ملی بوده و زیانهای اقتصادی و اجتماعی جدی بر جای می گذارد . این مقاله، پس از بیان پیشینه و ضرورت رگولاسیون، در پی تبیین سه معنا و سطح از مفهوم رگولاسیون ورویکردهای موجود به آن است. در سطح نخست، رگولاسیون در معنای عام به هر گونه تنظیم الزام آور اجتماعی اطلاق میشود. در سطح دوم، رگولاسیون در معنای خاص به مداخله حکومت در نظام بازار باز میگردد. در سطح سوم، رگولاسیون در معنای اخص به معنای مداخله در اقتصاد و بازار از طریق مقررات گذاری است. پیداست رگولاسیون در دو معنای خاص و اخص به تنظیم رابطه و نسبت میان حکومت و اقتصاد و بازار مربوط میشود. گفتنی استقانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی دربردارنده معنای خاص رگولاسیون است، چرا که نشاندهنده تنظیم حقوقی اقتصاد از طریق وضع قانون است. در مقابل، بخشنامهها یا آییننامههای شورای رقابت و نیز قاعدهگذاری سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مصداق اصلی رگولاسیون در معنای اخص است