بهینه سازی خودکار پارامترهای مدل بارش- رواناب HEC-HMS در حوزه آبخیز بار اریه نیشابور

یکی از روش های معمول برای برآورد بارش- رواناب در مقیاس حوضه ای استفاده از مدل های هیدرولوژیکی می باشد، مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS یکی از این مدل ها می باشد. هرچند خروجی این مدل ها، بطور معمول مقادیر برآوردی است که می بایست واسنجی شود در غیر این صورت نتایج مدل قابل استفاده نخواهد بود. واسنجی مقایسه بین این مقادیر برآوردی با مقادیر اندازه گیری شده به منظور یافتن پارامترهای بهینه مدل است. در مطالعه پیش رو برای شبیه سازی پیوسته بارش- رواناب حوزه آبخیز بار اریه نیشابور از مدل (SMA)HEC-HMS استفاده شده است. شبیه سازی با استفاده از داده های بارش، دبی و تبخیر و تعرق در سال های آماری 2003 تا 2008 صورت گرفته است، از 23 سپتامبر 2003 تا 22 سپتامبر 2006 برای واسنجی خودکار و از 23 سپتامبر 2006 تا 21 سپتامبر 2008 برای اعتبار سنجی مدل استفاده شده است. واسنجی خودکار بر مبنای حداقل سازی تابع هدفی که فاصله بین مقادیر شبیه سازی شده و مقادیر مشاهدهای را تعریف می کند، با تغییر خودکار پارامترها انجام گردید. ارزیابی مدل نیز با استفاده از شاخص ضریب راندمان و ریشه کمترین مربعات خطا به عنوان معیار مقایسه نتایج صورت گرفت، مقدار شاخص ضریب راندمان و ریشه کمترین مربعات خطا در مرحله واسنجی 0.6،0.73 و در مرحله اعتبار سنجی 0.7،0.71 به دست آمده است. نتایج تحلیل حساسیت تک متغیره پس از بهینه سازی خودکار مدل با استفاده از مدل 4.2 HEC-HMS نشان داد که پارامترهای ذخیره آب زیرزمینی مخزن اول، نسبت پایه و شاخه نزولی پایه بیشترین حساسیت را نشان می دهند. همچنین ضریب راندمان بهینه سازی خودکار نشان دهنده قابل پذیرش بودن واسنجی خودکار باوجود تعدد پارامترهای الگوریتم احتساب کننده رطوبت خاک است.