مطالعه تنوع ژنتیکی و برخی از صفات زراعی و کیفی در زعفران Crocus sativus L

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و زراعی زعفران، شش اکوتیپ از نقاط مختلف استان خراسان مشهد تربت جام، گناباد، تربت حیدریه، قاین و بیرجند جمع آوری و در طی دو سال زراعی 93-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج مزرعه ای نشان داد که اختلاف معنی داری بین اکوتیپ ها از لحاظ اکثر صفات زراعی و کیفی مورد مطالعه وجود دارد. به طوری که تجزیه خوشه ای، اکوتیپ های تربت حیدریه، مشهد و تربت جام را در یک خوشه و اکوتیپ های بیرجند، قاین و گناباد را در خوشه دیگر گروه بندی نمود. همچنین نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد که اکوتیپ های تربت حیدریه و مشهد به ترتیب به عنوان بهترین اکوتیپ های زعفران در ارومیه شناخته شدند. از طرفی نتایج ژنتیکی نشان داد که از بین 30 جفت آغازگر SSR مورد استفاده، 22 جفت آغازگر 73% در مجموع 44 الل چند شکلی را شناسایی نمودند میانگین 2 عدد. میانگین شاخص شانون Iتنوع ژنتیکی h و محتوی اطلاعات چندشکلی PIC به ترتیب 0/688، 0/424، 0/402 تخمین زده شد که این نتایج از وجود تنوع ژنتیکی در بین اکوتیپ های زعفران خبر می دهد و این تنوع توسط تجزیه های دیگری از جمله تجزیه واریانس مولکولی مورد تایید قرار گرفت. از طرفی نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای داروین، هر کدام از اکوتیپ های بیرجند، مشهد و گناباد را در یک خوشه و سه اکوتیپ تربت حیدریه، قاین و تربت جام را به دلیل شباهت بالا همگی را در یک خوشه قرار داد و این گروه بندی توسط تجزیه به مولفه های اصلی مورد تایید قرار گرفت قابل ذکر است شباهت زنتیکی بالایی بین اکوتیپ های زعفران 90-65 درصد تخمین زده شد. در مجموع نتایج حاصل ا زاین تحقیق ضمن بیان این موضوع که نشانگرهای ریزماهواره ابزار مفیدی برای ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه بندی اکوتیپ های زعفران هستند. این موضوع را نیز تایید نمود که زعفران گیاهی منومورف نبوده و می توان تنوع مفیدی را جهت استفاده در برنامه های اصلاحی شناسایی کرد.