معماری مسکونی در دورهی قاجار مطالعهی موردی خانهی امینی و اعتمادی

یکی از حوزه های مهم معماری قاجار مبحث معماری مسکونی است زیرا معماری مسکونی علاوه بر رفع نیاز سرپناه برای فرد بیانگر فرهنگ، ارزش ها و باور ها است و از طرف دیگر نشانگر ذوق و مهارت بنا،میزان توان مالی بانی، اقلیم، کاربرد مصالح و هنر یک منطقه می باشد. دوره ی قاجار یکی از دوران های هست که نسبت به معماری مسکونی غنی بوده و آثار زیادی از خانه های این دوره ی تاریخی باقی مانده است. در این مقاله سعی شده به بررسی دو خانه ی مسکونی دوره ی قاجار واقع در منطقه ی خراسان اما در دو حوزه ی مختلف شهری و روستایی پرداخته شود. برای دستیابی به این منظور خانه ای امینی واقع در شهر تربت حیدریه و خانه ی اعتمادی در روستای عبدل آباد انتخاب شده اند. روش پژوهش در مقاله توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری منابع کتابخانه ای و میدانی بوده است. یافته های پژوهش نشان می دهد هر دوی این بنا ها بر اساس اقلیم، نیمه گرم و خشک ساخته شده و مصالح آنان نیز بیشتر خشت و آجر است. تزیین غالب هر دو بنا آجرکاری است تنها تفاوت در این دو مکان تزیینات در منزل اعتمادی بیشتر معطوف به نمای خارجی است ولی خانه ی امینی علاوه بر نمای بیرونی در داخل خانه نیز گچ بری های زیبا وجود دارد که خانه ی اعتمادی فاقد آن است. پلان قرینه، استفاده از بادگیر، حوض انبار، نماد تاج در تزیینات و ... می توان از عناصر معماری دوره ی قاجاریه در این بنا ها باشد و درون گرایی، ایوان، گند و ... از عناصر معماری سنتی است یکی از تفاوت های بارز این دوبنا خانه ی امینی سنت گراینه تر ساخته شده و می توان در آن هشتی و دالان را مشاهده کرد در صورتی که در خانه ی اعتمادی این امر وجود ندارد.