ارزیابی مخاطرات زیست محیطی استفاده از حشره کش های ثبت شده در ایران با استفاده از شاخص EIQ

آفت کش های شیمیایی در چند دهه اخیر، به صورت گسترده برای مبارزه با آفات و امراض گیاهی مورد استفاده قرار گرفته اند. اما اثرات منفی سموم دفع آفات شیمیایی، مشکلات فراوانی را در محیط زیست ایجاد کرده و صدمات فراوانی را به سلامت انسان وارد آورده است. برای کاهش هرچه بیشتر مخاطرات زیست محیطی سموم دفع آفات شیمیایی باید مخاطرات ناشی از استفاده آن ها به صورت خلاصه و دقیق، بررسی شود. در این تحقیق اثرات زیست محیطی سموم حشره کش مصرفی ثبت شده در کشور در سه سال زراعی 81-1380، 83-1382، 84-1383 با استفاده از شاخص تاثیر زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفت. این شاخص از سه بخش مجزا تشکیل شده است که در واقع پتانسیل سمیت برای هر یک از آنها تعیین می شود. این سه بخش شامل کارگران مزرعه، مصرف کنندگان و اجزای اکولوژیک می باشد. نتیجه نهایی، حاصل از میانگین سه بخش ذکر شده است . طی این دوره حشره کش های ایمیداکلوپراید، فیپرونیل و تیودیکارب بیشترین سمیت بالقوه را به خود اختصاص دادند. با در نظر گرفتن میزان مصرف حشره کش ها و ماده موثره آن ها در فرمولاسیون، اثرات محیطی آن نیز محاسبه شد. براساس میزان مصرف و اثرات محیطی تجمعی سموم حشره کش در استان های مختلف کشور، مخاطرات زیست محیطی ناشی از استفاده حشره کش ها در هر هکتار زمین زیرکشت در استان های کرمان، مازندران و گلستان بیشتر از سایر استان ها بود. با در نظر گرفتن کل تولید سالانه در استان های کشور، میزان سمیت زیستمحیطی بر مبنای واحد یک تن تولید محصول زراعی و باغی برای استان ها به دست آمد که سه استان شمالی مازندران، گلستان و گیلان، به ازای یک تن تولید محصول زراعی بیشترین مخاطرات زیست محیطی را متقبل می شوند. در نهایت، نتایج نشان داد که براساس شاخص تاثیر زیست محیطی، بیشترین مخاطرات زیست محیطی ناشی از سوم حشره کش در کشور به دلیل عدم شناخت مناسب و استفاده بیش از اندازه معدودی از حشره کش ها می باشد. از این رو، با گسترش روش های زیست بوم محور در راستای مدیریت آفات، می توان مخاطرات زیست محیطی ناشی از استفاده حشره کش ها را تا حد زیادی کاهش داد.