بررسی تغییرات فقهی و حقوقی جنسیت در تعیین میزان مجازات ها در قانون مجازات اسلامی

اساسا جنسیت عاملی برای تفاوت در مجازات نیست، اما در نظام حقوقی اسلام و به تبع آن مقررات فعلی جمهوری اسلامی ایران تفاوت هایی از این حیث می شود. این تمایزات را در سه دسته می توان خلاصه نمود: تفاوت در نوع میزان مجازات، تفاوت در معافیت از مجازات و تفاوت در اجرای مجازات. در این تحقیق معلوم می شود تفاوت هایی در حد زنا، همجنس بازی، قوادی و ارتداد بین زنان و مردان وجود دارد؛ به علاوه برای مردان در برخی جرایم معافیت های پیش بینی شده است؛ همچنین در اجرای مجازات ها برای زنان تخفیفاتی در نظر گرفته شده است جنایات عمدی اعم از قتل و مادون قتل، اصالتا حق قصاص هم در حق زن و هم در حق مرد ثابت است و تمایز در جنسیت، موجب عدم اثبات یا اجرای قصاص نمی شود، براساس نظر مشهور فقهای امامیه که مبتنی بر مبانی و حکمت خاصی، نظیر تعهدات مالی جنس یا تکلیف مطلق وی در تامین معاش، در صورتی که مقتول زن و قاتل مرد باشد و صاحبان خون، قصد قصاص قاتل را داتشه باشند، آنها باید قبل از اجرای قصاص، نصف دیه جانی (مرد) را به او پرداخته و سپس قصاص نفس را اجرا کنند. اما عکس این قضیه یعنی آنجا که قاتل عمدی زن و مقتول مرد بوده، متصور نیست و اولیای دم مرد فقط قصاص می کنند و تفاضل معنا پیدا نمی کند؛ زیرا به موجب حدیثی از امام صادق (ع)، جانی ضامن و مستحق عقابی بیش از نفسش قانون مجازات اسلامی مصوب سال نیست و دیه در این فرض، کیفر ناعادلانه و مضاعف بر جنایت محسوب می شود. لکن در ماده 382 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، دیدگاه مشهور فقهای امامیه عینا لحاظ و مقرر شده است و در همین راستا، ماده 550 قانون فوق نیز صراحتا دیه قتل زن را نصف دیه مرد دانسته است.