فراوانی منابع طبیعی سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در کشورهای صادر کننده نفت

مروری بر متون رشد اقتصادی نشان می دهد که سرمایه انسانی دانش و پیشرفت تکنولوژی از عوامل مهم تاثیر گذار بر رشد اقتصادی محسوب می شوند نتایج مطالعات نشان می دهد که در کنار این عوامل فراوانی منابع طبیعی نیز نقش بسزایی در رشد اقتصادی کشورها داشته و بسته به شرایط اولیه کشورها اثار متفاوتی از خود برجای گذاشته است در این پژوهش برآنیم تا با استفاده از روش داده های تابلویی رابطه میان فراوانی منابع طبیعی و سرمایه انسانی با رشد اقتصادی را در دو گروه کشورهای صادر کننده اصلی نفت خام اقتصادهای نفتی و کشورهای دیگر صادر کننده نفت خام اقتصاد های غیر نفتی در دوره 1970-2004 مورد بررسی قرار دهیم یافته ها نشان می دهد سرمایه گذذاری فیزیکی و درجه باز بودن اقتصادی تاثیر مثبت و مخارج دولتی و فراوانی منابع طبیعی تاثیر منفی بر رشد اقتصادی هر دو گروه از کشورهای مورد بررسی داشته است در حالی که تاثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی کشورهای گروه الف اقتصادهای نفتی منفی و برای گروه ب مثبت بوده است از این رو می توان استدلال کرد که سرمایه انسانی از عوامل اصلی کندی رشد اقتصادی اقتصادهای نفتی نسبت به کشورهای دیگر صادر کننده نفت است که در این کشورها استفاده نامناسب از فراوانی منابع طبیعی و اتکای بیش از حد به درآمدهای حاصل از صادرات نفت باعث پایین نگه داشته شدن و نادیده گرفتن عامل سرمایه انسانی شده از این رو این کشورها به رغم داشتن منابع طبیعی بسیار رشد اقتصادی پایدار و بالایی را تجربه نمی کنند