پویایی فقه قرآنی بخش دوم

در قسمت نخست این نوشتار از پویایی فقه سخن گفتیم، از عناصر و زمینه های موثر در فقه ، به طور کلی و در فقه قرآنی به طور ویژه.سخن این بود که حقیقت پویایی فقه، نه به معنی تغییر احکام همراه با تغییر موضوعات ونه به معنی تغییر احکام براساس برداشتها و ذوقهای فردی است، بلکه حقیقت پویایی فقه، تحول و پویایی ذهن فقیه است که همگام با حوادث زمان و پیدایش آگاهیهای جدید رخ می نماید.از سوی دیگر این تحر6ک و تحول ذهنی فقیه زمانی کارساز و موثر است که میدان مطالعه و منابع استنباط احکام نیز انعطاف پذیری لازم را دارا باشد واصول و قواعد و شرایطی درآنها لحاظ شده باشد که ضرورتها و واقعیتهای متحول را بپذیرد و برموضوعات جدید انطباق یابد وبه بیان دیگر ،تحق6ق پذیر باشد.درمقاله پیشین، شرایط لازم برای انعطاف پذیری منابع احکام را برشمردیم و ازآن جمله به فراگیری مفهومی حکم، تحقق پذیری قیود و شرایط، حجت بودن عقل، حجت بودن فهم عرف در طول زمانها و ... اشاره کردیم.