بررسی تاثیرات چالشی تلویزیون ماهواره ای بر سبک زندگی خانواده ی ایرانی

در جهان حاضر با توجه به گسترش استفاده از وسایل ارتباط جمعی روز به روز شاهد تغییر در الگوهای سبک زندگی مردم جامعه هستیم.امروزه تلویزیونهای ماهواره ای در سطح جهانی گسترش یافته و به طور فزاینده ای، چه در سطح ملی و چه بین المللی، دارای پیامدهای مثبت و منفی متعددی هستند. دراین رابطه میتوان گفت محتوای برنامه های ماهواره ی بر شیوه های زندگی و سلیقه های عمومی در جامعه تاثیر می گذارند و عادات، ارزشها و رفتارهای افراد را، به عنوان بنیادهای سبک زندگی مردم، دچار تغییر میکنند. در چارچوب نظری این پژوهش از نظرات صاحب نظرانی همچون پیر بوردیو، آنتونی گیدنز، گربنر و.. استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی و تحلیل ثانویه ی داده ها به بررسی تاثیر تلویزیون ماهوارهای بر تغییرات سبک زندگی خانوادهی ایرانی، به ویژه چالشهای آن در این فرایند، پرداخته شده است. طبق تحقیقاتی که در زمینهی تاثیرات تلویزیون ماهوارهای بر سبک زندگی انجام گرفته است، در مجموع، میتوان رابطهی بین سبک زندگی و بهره گیری از تلویزیون ماهوارهای را مشاهده کرد. در حیطهی مبانی نظری موضوع مذکور، از نظریهی کاشت این گونه برداشت میشود که شبکههای ماهوارهای بسیاری از تصورات ما را از دنیای پیرامونمان شکل میدهند، تصوراتی که باعث تغییر در سبک زندگی خانوادهها میشوند. همچنین، با توجه به مباحث نظری پیر بوردیو در حیطه ی سبک زندگی، میتوان این چنین برداشت نمود که سبک زندگی متاثر از ذایقه ی افراد است و ذایقه نیز تحت تاثیر عوامل متعددی شکل میگیرد. حال میتوان یکی از عوامل موثر در این زمینه را، قرار گرفتن در فضای تلویزیون ماهواره ای و برنامه های آن دانست.تکنولوژیهای نوین ارتباطی، همچون تلویزیون ماهوارهای، اینترنت و موبایل، میدانهای خاصی را ایجاد میکنند و افراد جامعه، به ویژه خانواده ها، در درون این میدانها دست به کنش و واکنش میزنند. در چهارچوب نظری بوردیو، بین میدان، کنش و منش انسانها رابطه ی متقابل وجود دارد، و طبق چنین دیدگاهی بخش چشمگیری از منش و کنش انسانها در دنیای کنونی متاثر از میدان یا فضایی است که به واسطه ی رسانه های ارتباطی نوین ایجاد شده و این رسانه ها، انسانها، و به طور خاص، خانوادهها، را احاطه کردهاند. منش افراد نیز از ذایقه ی آنها سرچشمه میگیرد. در واقع، منش و ذایقه تحت تاثیر قرار گرفتن در میدانهای تکنولوژیهای نوین ارتباطی، به ویژه تلویزیون ماهواره ای،به انتخاب سبک زندگیهای متمایزی میانجامد. در چنین دیدگاهی، سبک زندگی متاثر از تماشای برنامههای ماهوارهای است و میتواند درجهت تغییر آن عمل کند. این تغییر، با توجه به آن که گردانندگان این ماهوارهها غالبا کشورهای غربی هستند، میتواند برای سبک زندگی خانوادههای ایرانی بسیار مضر باشد. به طور کلی، برخی شواهد نظری و تجربی نشان میدهند که پدیدههایی همچون شکاف نسلی، طلاق، بالا رفتن سن ازدواج، عدم تمایل یا کاهش تمایل به ازدواج، روابط زناشویی خارج از عرف، شرع و قانون، کشمکشهای بین زوجین و مدگراییهای افراطی در ایران و در بین خانوادههای ایرانی به طور چشمگیری متاثر از تماشای برنامه های تلویزیونی ماهوارهای هستند. ضمن آن که ما معتقدیم رسانه های ارتباط جمعی، در مجموع، دارای پیامدهای منفی و مخرب و مثبت و سازنده، هر دو، هستند، اما گویا فقدان بسترهای اجتماعی و فرهنگی لازم در ایران و به ویژه ضعف زمینه های اجتماعی و فرهنگی داخلی، نقشی بنیادی در گرایش به شبکه های تلویزیونی ماهواره ای، به ویژه شبکههای تلویزیونی ماهواره ای فارسی زبان، بازی کرده و این پدیده ها نقش خاصی در به چالش کشاندن خانواده و سبک زندگی خانواده ی ایرانی بازی میکنند. لذا پیشنهاد میشود پژوهش های علمی و راهکارها و راهبردهایی برای کاهش پیامدهای منفی استفاده از شبکههای ماهوارهای انجام گیرد. همچنین دولت و نهادهای مردم نهاد باید از طریق افزایش سواد رسانهای در جامعه، اطلاعات خانوادهها را در خصوص زیانهای تلویزیونهای ماهوارهای افزایش داده تا از بروز آسیبهای خانواده، از جمله بزهکاری نوجوانان و دیگر اعضای خانواده، جلوگیری کنند.