بررسی فقهی، حقوقی نکاح معاطاتی و شیوه ابراز اراده در آن

یکی از انواع معاطات که از دیرباز مورد بحث و توجه فقها بوده، نکاح معاطاتی است؛ اماسوال این است که آیا میتوان نکاح معاطاتی را صحیح دانست در خصوص صحت و رد ایننوع نکاح از دیدگاه فقهی و حقوقی و نحوه ابراز اراده در فرض صحت آن میان فقها اختلافنظر بسیار است. بسیاری از فقها، نکاح معاطاتی را صحیح نمی دانند و وجود لفظ ایجاب وقبول در نکاح را از شروط صحت عقد می دانند. برخی نیزبه تشریفاتی بودن عقد نکاح و نظماجتماعی اشاره می کنند، اما به نظر می رسد هیچکدام از اینها را نمی توان ادله مستحکمیبرای ایجاد یک شرط جدید در عقد نکاح و ورود لفظ در شرایط نکاح دانست. لفظ یکی ازراه های ابراز اراده در انعقاد عقد نکاح است؛ لکن ابزارهای دیگری همچون کتابت یا افعالی کهدلالت بر قصد کند، نیز میتواند منجر به تشکیل عقد گردد. به همین دلیل، باوجودی که لفظ،صراحت در بیان مقصود دارد وافراد برای بیان عقاید خود، بیشتراز لفظ استفاده می کنند، اینغلبه، ایجاد انحصار نمی کند. بنابراین، اگر مبرز صریح دیگری نیز غیر از لفظ یافت شود،دلیلی بر انحصار اعلام اراده از طریق لفظ نیست. افعال مبرز اراده، میتواند هر فعلی باشدکه در عرف جامعه، نشاندهنده قصد بر نکاح است.