جاهلیت عالمانه و شاخصه های آن در قرآن کریم

جاهلیت در قرآن مورد نکوهش قرار گرفته است، ولی در اینکه مقصود از جاهلیت مورد نظر قرآن چیست، بین دانشمندان اختلاف است. عده ای آن رایک دوره تاریخی همراه با فقدان علم، و عده ای دیگر نیز اگرچه این مفهوم را فراتر از یک قطعه زمانی دانسته اند، آن را در حد یک بینش محدود انگاشته اند. توجه به شاخصه های قرآنی جاهلیت، این مفهوم را روشنتر میکند. به ویژه توجه به رابطه علم و جاهلیت مشخص میکند که این مفهوم بسیار فراتر از نادانی محض، آن هم در یک دوره مشخص تاریخی است و نیز پیچیده تر از یک جهان بینی غلط و زمانشمول است. این پژوهش با مراجعه به قرآن کریم و تفاسیر، به شاخصه های برجسته ای دست مییابد که حاکی از وجود علم در جاهلیت است؛ مانند: رفتارها و انکارهای عالمانه خلاف واقع، رفتار4 عالمانه بدون منطق (هواپرستانه)، حقیقت پوشی عالمانه، برتریطلبی عالمانه و بدون پشتوانه، اظهار عالمانه ایمان بدون اعتقاد، مقاومت آگاهانه در برابر هدایت دلسوزانه و... . این شاخصه ها نشانگر آن است که جاهلیت عالمانه مجموعه ای از رفتارهای سرسختانه و مصرانه ای است که مبتنی بر سبکی از زندگی انتخابی است و به صورت یک بیماری خودخواسته اکنون نیز گریبانگیر جامعه بشری است و راه رهایی از آن، نه افزایش دانش، بلکه تهذیب نفس و تکامل روحی و اصلاح فرهنگ عمومی جامعه است.