تاثیر حس مکان در معماری بومی ایران

شهر مجموعه ای از عوامل زنده و پویاست که عناصر و عوامل تشکیل دهنده محیط های آن اعم از ساختمانها، گذرها، میادین و متاثر از روح خلاق ساکنان آن است. بنابراین سیمای کلی هر شهر نمودی کالبدی از تفکرات و جهان بینی فرهنگی شهروندان آن خواهد بود.از سوی فضا و مکان که از مولفه های کالبدی و جداناپذیر در شکل گیری شهرها در جوامع شهری هستند، با حضور انسان تعریف و براساس ادراک و دریافتهای عینی و ذهنی جلوه ای خاص از خویش عیان می دارند، لذا جهانبینی و فرهنگ قوی و اجتماعی ساکنان [هر شهر] از عوامل بنیادین در دریافت و ادراک محیط پیرامون به هنگام حضور در فضا یا مکان خاص اگر واجد یا عاری از اصالت و ریشه ای بنیادین باشد، به فضا یا مکان [یاد شده] روح معنوی یا غیرمعنوی خواهد دمید.با عنایت به آنچه یاد شده می توان برخی از فضاهای معماری ایران (منظور گذشته است نه حال) را در زمره مکانهای با اصالت ریشه ای و از عوامل مهم هویت ساز در سطح ملی دانست اما جای این سوال باقی است که چرا در عصر حاضر (عصر پیشرفت تکنولوژی و علم) از خلق چنین آثاری که دارای غنای معنوی و بعد هویتی هستند عاجز مانده ایم در این پژوهش ابتدا به معنی و مفهوم مکان یا فضا پرداخته و پس از بررسی حواس و ادراک به عنوان ابراز حیاتی انسان در ادراک محیط به برخی از اندامهای بومی ایران به صورت موردی اشاره خواهد شد. در نتیجه جهت حفظ و اعتلای ارزشهای ریشه ای و اصیل معماری به پیشینه دیرین آن می بایست توجه و در این راستا آموزش همگامی و دانشگاهی پیشنهاد می گردد، زیرا حفظ چنین ارزشهای هویت ساز توسط این قشر و از طریق آموزش به نسلهای آینده مفید و موجب کاهش اثرات نفوذ فرهنگ و جهانبینی غرب و متعاقب آن جلوه گری مضامین آن در معماری و شهرسازی کشور خواهد بود.