حمام ؛ جلوه اعتلای معماری و کانون همگرایی اجتماعی در ایران دوران اسلامی

حمامهای سننتی ایران از مهمترین و قدیمی ترین بناهای معماری ایرانی اسنلامی و یکی از برجسته ترین و بحث انگیزترین نمادهای فرهنگی و هنر این سرزمین است. شیوه ها و شیون ب کار گرفت شده در ساخت این بناها در ایران غالبا از یک سرمشق یگانه متابعت نموده و آن مبتنی بر ویژگی های کارکردی و عملکردی آن بوده است. هویت فرهنگی به عنوان عاملی جهت دهنده به رفتارها و هنجارهای اجتماعی موجب پیدایش شیوه های منحصر به فردی در معماری سنتی شهرهای ما بوده است. در این میان حمام، برخلاف پندار متعارف، صرفا، مکانی برای نظافت و شستشو نبوده و با توجه به ظرفیت و خصایص خود، کارکردهای اجتماعی و فرهنگی بسیاری در بستر تاریخی ایران داشته است؛ تا آنجا که می توان گفت حمام به عنوان یکی از عوامل اثرگذار در تاریخ تحولات اجتماعی ایران، به ویژه در سده های میانه اسلامی، نقش و جایگاه موثری داشته است. مطالعه حمام از منظر مختلف - به ویژه معماری و هنر- منشاء زایش ارزش های فراوانی است. این مقاله که به روش مطالعات توصیفی تحلیلی نوشته شده است در پی تبیین این حقیقت است که در فرهنگ ایران که بناهای این سرزمین تنها در یک منظور مشخص و به گونه ای تک ساحتی طراحی نمی شدند و پیوسته در خلق و خلق آنان همه نیازمندی های انسان دیده و لحاظ می شده است.