بررسی معیارهای استفاده کارآمد از منابع آب در کشاورزی، کارایی مصرف و بهره وری

از نمایه های مهم در تعیین کارایی استفاده از آب در تولید محصولات کشاورزی، شاخص کارایی مصرف آب می باشد. با محدود شدن منابع آبی و اثرات تغییر اقلیم، مصرف آب در بخش کشاورزی به عنوان مصرف کننده اصلی منابع آب باید کنترل شود. هدف از این مقاله، بررسی مطالعات انجام شده در زمینه کارایی مصرف آب در بخش کشاورزی کشور است. در این خصوص مقالات زیادی بررسی شده و ماحصل آنها بصورت محتوای مقایسه شده اند. در این راستا، شاخص بهره وری آب به عنوان یکی از این مولفه ها در چند سال اخیر در برنامه ریزی های ملی مورد توجه قرار گرفته است. بررسی مطالعات نشان می دهد بهره وری آب در کشاورزی، عملکرد درآمد اقتصادی، شرایط اجتماعی، تولید کالری، پروتیین و... را به ازای واحد آب به کار رفته بیان می کنند و در جایی که تنها، شاخص عملکرد به ازای تبخیر و تعرق گیاه مد نظر است، کارایی مصرف آب مطرح می شود. در منابع علمی این شاخص در مقیاس های مدیریتی گیاه، مزرعه، شبکه آبیاری و یا حوضه آبریز تعریف و بررسی شده است. گیاه به تنهایی نقش مهمی در استفاده بهینه از آب و افزایش کارایی مصرف آب کشاورزی دارد. مقاومت گیاه به تنش های محیطی (نظیر کم آبی، شوری، گرما و غیره) و سایر عوامل فیزیولوژیکی گیاهی تاثیرگذار بر تولید زیست توده و عملکرد نهایی به ازای واحد آب مصرفی، تماما می توانند بر کارایی مصرف آب در مقیاس گیاه تاثیرگذار باشند. در نتیجه مهمترین فاکتور در بالا بردن کارایی مصرف آب گیاه، مدیریت زراعی بوده و مهارت و دانش فنی کشاورز نقش کلیدی در این زمینه ایفا می نماید.