معناپردازی نماد و نشانه های شهری از منظر نشانه شناسی لایه ای؛ نمونه موردی: برج آزادی تهران

امروزه توجه به مفهوم نمادها و نشانه ها در شهر، به عنوان یکی از دغدغه های نظریه پردازان شهری، تبدیل شده است. به کارگیری نشانه شناسی به مثابه ابزاری برای تحلیل و ارزیابی هویت، استعاره ها و دلالت هایتصریحی و تلویحی در ساختار شهر، نمودی از کاربرد نشانه شناسی شهری است. نشانه شناسی شهری می خواهد بیان دارد که چگونه محیط کالبدی، براساس عمل کردن به صورت نظام های نشانه ای، معنای اجتماعی می یابد. در حال حاضر، فرایندهای تاویلی نظام های نشانه ای در شهر، که هدف آنها نشان دادن معنی اجتماعی فرهنگی محیط کالبدی است، کمتر مورد توجه بوده و واکاوی پیرامون آن حایز اهمیت است. از سوی دیگر، بررسی عوامل معناساز، راهی موثر در القای احساس آشنایی نسبت به فضای معماری شهری و موجب ارتباط هرچه بهتر مخاطب با فضای معماری می شود. بررسی این وجه از شهر در قالب رویکرد نشانه شناسی لایه ای مورد توجه این نوشتار است. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی در مرحله ادبیات و مبانی نظری و تحلیل ساختاری در نمونه موردی با رویکرد نشانه شناسی لایه ای و با استفاده از منابع کتابخانه ای، تلاش می گردد تا فرایند خلق معانی و شیوه های بیان مضامین کاربردی و معنایی، در معماری شهری عصر پهلوی در بنای آزادی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که برج آزادی یا شهیاد و میدان پیرامون آن در چهار دهه عمر خود، حامل و بازتابنده ی دگرگونی های اجتماعی، فرهنگی و نیز، گاه موقعیتی و ساختمانی متفاوت، بوده است.