تحلیل مضامین و سمبل های سرو در شعر پارسی

درخت به ویژه سرو در اساطیر ایران و بسیاری از تمدن های کهن مورد توجه بوده است. در اساطیر ایرانی سرو اهمیت بسیار دارد. آن را درختی ایرانی دانسته اند و نماد آیین زرتشت و گاه نماد اهورا مزدا است. با توجه به این زمینه اسطوره ای، در ادبیات و شعر نیز کاربرد فراوانی یافته و مضامین ادبی بسیاری از آن ساخته شده است. در این مقاله سعی شد بازتاب این درخت خوش اندام در ادبیات به ویژه شعرپارسی بررسی شود. هرچند مطالبی بسیار کوتاه و پراکنده در برخی فرهنگ های تخصصی و عمومی در این باره آمده است، ولی به گونه ای جامع که منتج به نتایجی معنی دار شود کاری صورت نگرفته است؛ بنابراین پس از فراهم آوردن مقدمات اسطوره ای که بی گمان در گسترش مضمون آفرینی از سرو موثر بوده است، با انتخاب آثار چند شاعر از هر دوره شعر پارسی مضامین و تناسبات ساخته شده با واژه سرو مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام به این نتیجه رسید که: سرو به سبب پیشینه اسطورهای در شعر فارسی به عنوان نمادی مثبت کاربرد فراوانی یافته و نماد آزادی، خوش اندامی، بی تعلقی و غیره شده است. ویژگی های ظاهری این درخت دست مایه مضمون آفرینی شاعران فارسی شده، در تناسب با عناصر دیگر مانند نخل، میوه، گره، سایه، بلبل، قمری، مصراع، نی، موسیقی و غیره صور خیال و حسن تعلیل های رنگارنگی در شعر فارسی پدید آورده است. در سبک خراسانی و عراقی مضامین و صور خیالی که با سرو ساخته می شد کاملا مثبت بوده است، ولی به تدریج مضامین منفی هم به ویژه در سبک هندی از آن آفریده شد که علت آن می تواند کم توجهی شاعران متاخر به جنبه های نمادین و اسطورهای درخت سرو باشد.