تکثرگرایی در روابط بین الملل و امکان ارایه نظریه های غیرغربی

دانش روابط بین الملل از ابتدا در قلمرو مغرب زمین پدیدار شده و همین واقعیت با اعطای منزلت رهبری به محافل فکری و دانشگاهی غرب شرایطی را رقم زده است که ماهیت غرب محور این دانش طی چند دهه از طریق ایجاد حصارهایی به گرد آن و وضع و تحمیل برخی ضوابط نظریه پردازی همچنان محفوظ نگاه داشته شود و اندیشمندان و پژوهشگران سایر نواحی جهان نیز از منظری تماما غربی به تحولات جهانی بنگرند و مطالعات روابط بین الملل را بر وفق معیارهای فرانظری و نظری غربی انجام دهند. لذا اکنون این سوال وجود دارد که آیا نظریه پردازی روابط بین الملل در خارج از چارچوب قواعد و ضوابط مرسوم غربی و با رویکردهای فرانظری و نظری متفاوت امکان پذیر است یا هرگونه نوآوری پژوهشی کماکان باید با رعایت حدود حصارهای پیرامون دانش صورت پذیرد مقاله حاضر با هدف زمینه سازی و اثبات امکان ارایه نظریه های بومی این مدعا را مطرح میسازد که از اواخر قرن بیستم تا کنون بر اثر ظهور رهیافت بازاندیشگرایی، رواج تعاریف موسع تر از نظریه، فراخشدن گستره موضوعات بین المللی و نیز نقش آفرینی جدیتر کنشگران غیرغربی، حصارهای فرانظری و نظری ایجاد شده پیرامون دانش روابط بین الملل شکسته شده است و اکنون این دانش با خروج تدریجی از انحصار غربی، در وضعیت تکثر، نسبیت و عدم امکان چیرگی یک بن نگره (پارادایم) فرانظریه، نظریه و رهیافت واحد قرار دارد. وضعیت کنونی تکثر و همزیستی بن نگره ها و رهیافت ها در کنار تحولات جریان ساز محیط جهانی، فرصت مغتنمی را برای تولید نظریه های بومی توسط اندیشمندان غیرغربی فراهم میسازد زیرا هماینک موانع فلسفی، نظری و فرانظری عبورناپذیری در مقابل ارایه منظرها و تفاسیر نوین در دانش روابط بین الملل وجود ندارد.