تاثیر آیین مهر بر معماری اسلامی

انسان در دنیایی زندگی می کند که متشکل از نمادهای گوناگون است و خود به عنوان کاملترین نماد در مرکز این دنیا ایستاده است. پس برای ادراک هرچه بهتر پیرامون خود و ایجاد رابطه ای صحیح با طبیعت اطرف خود نیاز به شناسایی این نماد ها دارد.گذشتگان ما با آگاهی از این نمادها و نشانه ها هنر و معماری را برای ما به یادگار گذاشتند که تا کنون نیز پابرجا و مایه مباهات است. در ایران باستان نماد نشانگر باورها و اعتقادات مردم بود و تجلی گاه این باورها در هنر و معماری باستان است.استفاده از نمادها و اعداد مقدس و نسبتهای الهی و طلایی ریشه در فرهنگ و تمدن کهن ایران زمین دارد و سبب جاودانه شدن معماری ایرانی گشته است. با روی کار آمدن اسلام در ایران، نه تنها نمادپردازی کنار گذاشته نشد، بلکه با صورتی که شاید بتوان گفت الهی تر بود در آثار هنرمندان مسلمان ایرانی جلوه گر شد. از آنجاییکه ایرانیان از معدود اقوامی بودند که از دیرباز یکتا پرست به شمار می آمدند، بدیهی است که تاثیر معماری و نمادگرایی باستان را در معماری پس از اسلام نیز مشاهده کنیم. تا جاییکه معماری اسلامی در ایران تحت تاثیر اندیشه های کهن یکتا پرستی هنرمندان ایرانی جلوه نوینی به خود گرفت و طرز شکوهمندانه ای سرشار از رموز و نمادهای بدیع گشت. در این مقاله سعی بر این است تا پیوندی منطقی بین نمادهای باستانی میترایی و نمادگرایی معماری اسلامی ایران برقرار شود.