سفرنامه بخارا بررسی ماموریت ایلچی محمدشاه قاجار به ماوراء النهر

سفرنامه بخارا، گزارش ایلچی محمدشاه قاجار است که در راس یک هییت سیاسی راهی بخارا شده، توانست ماموریتهای محوله را به سرانجام رساند. از آنجا که صفحات پایانی این گزارش مفقود شده، نویسنده و زمان نگارش اثر تا مدت ها ناشناخته بود. بنابراین، سوال بوده که نویسنده سفرنامه کیست و در چه تاریخی نوشته شده است با استناد به متون تاریخی، مولف سفرنامه بخارا شخصی به نام عباسقلی خان است. ماموریت عباسقلی خان، آزادی بردگان شیعی و کسب اطلاعات از اسرای انگلیسی بوده است. جوزف ولف، میسیونر انگلیسی و یکی از اسرای امیر بخارا، تنها مرجعی است که به تکمیل نواقص اطلاعات ما درباره سفر عباسقلی خان می پردازد. عباسقلی خان پیش از نوروز 1260 ه.ق راهی سفر بخارا شد. به نظر می رسد مولف با اتمام مسافرتش پس از شوال 1260 ه.ق به نوشتن گزارش خود پرداخته باشد. در نهایت با اشاره به برخی سیاست های انگلیس در بازی بزرگ ، به دنبال یافتن عباسقلی خان، منابع تاریخی را بررسی نموده ام. عباسقلی آقا باکیخانوف و عباسقلی خان نوری، نزدیکترین گزینه ها به عنوان مولف این اثر بوده و به نظر می رسد میرزاعباس، حاکم بوشهر در سال 1838 م.، همان عباسقلی۔ خان باشد