بررسی تفاوت تربیتی بین مکتب رفتارگرایی و نهج البلاغه

مکتب رفتارگرایی در طول سده ی بیستم در بین متفکران آمریکایی سیطره و غلبه ی کاملی داشت و بر مطالعهی عینی و رابطه ی محیط با رفتار تحت کنترل تاکید میکرد. رفتارگرایی، روانشناسی ذهنی را کنار میگذارد و در تجربه گرایی و عینیگرایی کلاسیک ریشه دارد. به شکل کلی، رفتارگرایی مکتبی است که رفتار انسان را در فهم پدیده های انسانی فمحور قرار میدهد و در دو حوزهی علمی و فلسفی کاربرد دارد. بر خلاف آن نهج البلاغه کتابی است جامع و مزین شده به انواع حکمتها و رهنمودها و سخنان نغز و گفتارهای الهی؛ مباحثی چون خداشناسی، امامشناسی، معادشناسی، نبوتشناسی، توحیدشناسی و بسیار امور مهم و اساسی در باب حکومت، الاهیات و فقه و حقوق و جامعه و غیره را میتوان از این کتاب استخراج کرد. اما بیگمان یکی از مهمترین بخش های این کتاب، مباحث مربوط به انسانشناسی و اصول تربیتی مربوط به آن در جهان هستی است که در حکمت ها و نامه های امیرالمومنین (ع) به کرات آمده است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی تربیت در مکتب رفتارگرایی و نهج البلاغه، با تکیه بر متن نهج البلاغه با توصیف عناصر مهم مکتب رفتارگرایی و نگاه فیلسوفان و نظریه پردازان این مکتب به مقولهی تربیت، روایتی دقیق و شفاف از این مکتب مطرح نماییم. براساس نتایج بدست آمده از این پژوهش یکی از مهمترین نکته هایی که باید به ان اشاره کرد این است که مکتب رفتارگرایی مانند بسیاری از مکاتب دیگر، نگاهی یکسویه و مطلق به انسان دارند. بر خلاف آن در قرآن و نهجالبلاغه ما شاهد نگاهی کلنگر و همه جانبه به انسان هستیم. بر خلاف رفتارگرایان که انسان را موجودی ماشینی و رفتار آن را قابل محاسبه میدانند، در آموزه های اسلامی و به ویژه در نهج البلاغه، انسان موجودی شریف است. از دیدگاه نهج البلاغه، انسانها چون زندگی اجتماعی را امری متناسب با طبیعت عقلانی خویشتن میدانند، آن را بر میگزینند و این گزینش، به خاطر جبر یا از روی درماندگی نیست، بلکه از سر شعور و درک میباشد.